آیا «تهران» شهری دوستدار سالمندان است؟
پژوهشگران با انجام مطالعه‌ای، شهر تهران را از نظر شاخص‌های شهر دوستدار سالمندان بررسی کردند. به گزارش ایسنا، جمعیت جهان به سرعت در حال پیر شدن است و پیری جمعیت به یک پدیده جهانی تبدیل شده است. یکی از راهکارهای ارائه‌شده برای تامین نیازهای شناخته‌شده سالمندان، طرح شهر دوستدار سالمند است که برای اولین‌بار در سال ۲۰۰۵ توسط سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک برنامه استراتژیک برای مقابله با چالش پیر شدن جمعیت، پس از افزایش شهرنشینی و اجرای مفهوم «سالمندی فعال»، ارائه شده است. سالمندی فعال؛ یک اصطلاح رایج برای سلامت، مشارکت اجتماعی، امنیت و افزایش سطح کیفیت زندگی سالمندان است. سازمان جهانی بهداشت، هشت حوزه شامل فضاهای باز و ساختمان‌ها، حمل‌ونقل و مسکن، مشارکت اجتماعی، تکریم سالمندان و مشارکت اجتماعی، مشارکت مدنی و اشتغال، خدمات سلامتی و اطلاعات و ارتباطات را برای شهرهای دوستدار سالمند مشخص کرده است. با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهشگران با انجام یک مطالعه دیدگاه‌های سالمندان در خصوص شهر تهران را از لحاظ برخورداری از زیر ساخت‌های حمل و نقل و فضای شهری مثل شاخص فضاهای باز و ساختمان‌ها، حمل و نقل، مسکن و خدمات سلامتی بررسی کردند. در این مطالعه که به صورت مقطعی در سال ۱۳۹۸ انجام شد، ۴۱۸ نفر از سالمندان ساکن در مناطق مختلف تهران بررسی شدند. شهر تهران بر اساس شاخص‌های اقتصادی و اجتماعی به پنج منطقه شمال، غرب، شرق، جنوب و مرکز تقسیم می‌شود. برای انجام این مطالعه، پژوهشگران پارک‌هایی را که محل تجمع سالمندان هستند، شناسایی کردند و افراد را به‌صورت تصادفی و بر پایه‌ی فرد بودن شماره‌ی کد ملی برگزیدند. اطلاعات مورد نیاز این پژوهش با بهره‌گیری از پرسش‌نامه گردآوری شد. نتایج این پژوهش نشان داد که میانگین سنی سالمندان در این تحقیق حدود ۶۷ سال است. حدود نیمی از افراد شرکت‌کننده وضعیت سلامتی خود را در حد متوسط می‌دانستند. حدود ۷۰ درصد از سالمندان شرکت‌کننده در این مطالعه متاهل و نیمی از شرکت‌کنندگان بازنشسته بودند. یافته‌های این مطالعه نشان داد که براساس نظر سالمندان شرکت‌کننده در این مطالعه وضعیت کلی شاخص‌های فضای باز و ساختمان‌های شهر تهران، نزدیک به حد متوسط است. در حالی که وضعیت کنترل بوهای نامطلوب و آلودگی هوا در مکان‌های عمومی شهر تهران، اولویت عبور سالمندان در پیاده‌روها و وجود معابر ویژه برای ویلچر و چرخ دستی در محل اتصال به خیابان اصلی میانگین پایینی دارد و وضعیت نامطلوب است. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود. طبق نتایج به‌دست آمده؛ میانگین کلی شاخص مسکن در مطالعه حاضر بالاتر از حد متوسط بود که نشان‌دهنده وضعیت مطلوب است. در این شاخص، تناسب خانه سالمندان با نیازهای آن‌ها، دارای بالاترین میانگین و وجود خانه در حد قدرت خرید سالمندان کم درآمد، پایین‌ترین میانگین نمره را داشتند. میانگین کلی شاخص حمل‌ونقل در مطالعه حاضر نزدیک به حد متوسط بود. در این شاخص وجود مسیر اتوبوس به مقصدهای کلیدی شهر و مراکز عمومی مورد نیاز، دارای بالاترین امتیاز بود؛ درحالی که وجود تاکسی‌های مخصوص سالمندان و تخصیص کارت‌های تخفیف ویژه به آنان دارای پایین‌ترین میانگین بود. از نظر شاخص خدمات سلامتی؛ در مطالعه میانگین کلی این شاخص پایین‌تر از حد متوسط بود که بیانگر نامطلوب بودن وضعیت این شاخص از نظر سالمندان شرکت‌کننده در مطالعه است. امکان دسترسی به خدمات بیمه سلامتی در سطح شهر برای سالمندان دارای بالاترین میانگین بود و انجام رایگان و کامل مراقبت استاندارد و آزمایش‌های کامل متعارف پزشکی به‌طور رایگان برای سالمندان دارای پایین‌ترین میانگین نمره بود. یکی از محدودیت‌های این مطالعه بررسی سالمندانی بود که در سطح شهر تردد داشتند. به همین دلیل سالمندان منزوی در منازل و خانه‌های سالمندان بررسی نشده‌اند. توصیه می‌شود در مطالعات آینده دیدگاه‌های این گروه از سالمندان و یا خانواده‌های مراقبت‌کننده از سالمندان نیز مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این تحقیق حاکی از این است که شهر تهران از نظر شاخص تندرستی برای سالمندان کم‌ترین میانگین را دارد. پژوهشگران این مطالعه می‌گویند: با توجه به مشکلات اشاره شده، چالش ارائه خدمات بهداشتی و آموزش نیروی انسانی برای مراقبت از سالمندان، پیشگیری و مدیریت بیماری های مزمن، نیازمند طراحی سیاست‌های پایدار در مورد مراقبت‌های طولانی مدت در جهت حمایت از سالمندان است. بهبود این چالش، نیازمند برنامه‌ریزی، اجرا و ارزشیابی مداوم توسط شهرداری و سایر مقام‌های مسئول و کمک شهروندان عادی است. این محققان معتقدند؛ اقداماتی مانند افزایش آگاهی و دسترسی سالمندان به برنامه‌های پیشگیری از بیماری‌ها و برنامه‌های آموزشی، توزیع مناسب خدمات سلامتی، افزایش حمایت شاغلین حیطه سلامت از سالمندان، افزایش حمایت و آموزش به خانواده‌های سالمندان می‌تواند مفید واقع شود. به همین دلیل توصیه می‌کنند که اتخاذ سیاست‌هایی برای ارتقا سطح کیفیت زندگی سالمندان، در اولویت برنامه‌های مسئولین و مقامات قرار گیرد. در انجام این تحقیق؛ فاطمه استیصاری و ملیحه نصیری؛ استادیاران دانشکده پرستاری و مامایی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، زهرا رحیمی خلیفه کندی؛ دانشجوی دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی ایران، مرجان مرادی فتح؛ دانشجوی پرستاری دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، فرانک کریمی یگانه از شبکه بهداشتی ازنا دانشگاه علوم پزشکی لرستان و داود مصطفایی از دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، با یکدیگر مشارکت داشتند. یافته‌های این مطالعه تابستان سال جاری به صورت مقاله علمی با عنوان «ارزیابی زیرساخت‌های حمل‌ونقل و فضای شهری تهران بر اساس شاخص‌های شهر دوستدار سالمند» در فصل‌نامه علمی پژوهشی آموزش بهداشت و ارتقای سلامت، منتشر شده است.
|
