فرجام ناروشنِ کاخ ورسای تهران
بار دیگر زمزمه‌های تخریب گران‌ترین خانه‌ی تهران که به عنوان یکی از جاذبه‌های گردشگری و میراث فرهنگی مطرح بوده، شدت گرفته است. خانه مشهور به کاخ ثابت پاسال در کوچه ناهید در ابتدای بلوار آفریقا که معماری آن از قصر "لو پتی تریانون" در ورسای فرانسه الگو گرفته شده سال‌ها است در آستانه تخریب قرار گرفته و بناست به جای آن، یک برج تجاری و مسکونی ساخته شود. کاخ پاسال تهران اگر چه از ظاهر شبیه به قصرهای فرانسه است ولی در تزئینات آن هنرهای ایرانی به کار برده شده به نحوی که منبت کار کاخ می‌گوید که ۱۲ سال طول کشید تا این کاخ توسط هنرمندان ایرانی ساخته شود. پس از انقلاب این کاخ صاحبان متعددی به خود دید و عموماً تردد در آن با کاربری "خاص اداری" صورت می‌گرفت. همسایگانی که منازلشان مشرف به این کاخ است، از بی توجهی و عدم رسیدگی ساکنان آن طی ۲ سال اخیر و خشک شدن سریع درختان آن علی‌الخصوص درختان کاج می‌گویند. بخش عمده فضای سبز و درختان این خانه یک هکتاری در سال‌های اخیر خشک شده و از بین رفته است. این در حالی است که سازمان میراث فرهنگی تا کنون اقدامی برای ثبت این کاخ انجام نداده است و ساخت و سازهای این اطراف این عمارت هر روزه به قهقهرا می‌رود. این کاخ در آستانه تخریب قرار دارد و بنا است گودبرداری عظیمی در این خانه تاریخی برای ساخت یک مجتمع عظیم تجاری توسط یکی از سرمایه‌داران بزرگ تهران آغاز شود. آذر ماه ۱۳۹۳ بود که مدیرکل دفتر بنا‌ها، بافت و محوطه‌های تاریخی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در مورد راه‌های جلوگیری از تخریب کاخ موسوم به "کاخ ورسای ایران" (کاخ ثابت پاسال) گفت: این بنا می‌تواند در کمیته‌ای اضطراری در فرآیندی یک هفته‌ای به ثبت ملی برسد تا بر اساس قانون مورد حمایت سازمان میراث فرهنگی قرار بگیرد. اما به نظر می‌رسد هیچ یک از این راه حل‌ها برای نجات این بنای منحصر بفرد چاره ساز نبوده است. گفته می‌شود این خانه از روی اقامتگاه قرن هجدهمی مادام دو باری و بعدها ماری آنتوانت، قصر پتی تریانو (تریانوی کوچک) در کاخ ورسای ساخته شده که آنژ-ژاک گابریل آن را طراحی کرده است. اما در واقع شباهت‌های این دو بنا به همدیگر، مثل هر دو بنای نئوکلاسیک دیگر، شباهت عام است؛ تعداد قابل توجهی تقلید مشهور از تریانو در آمریکا، برزیل و رومانی وجود دارد که شباهتشان به مراتب بیش‌تر است. اما نمای اصلی عمارت ثابت شباهتی انکارناپذیر به نمای جنوبی کاخ سفید دارد که یکی از مشهورترین بناهای نئوکلاسیک محسوب می‌شود. آذین‌های درونی این خانه کار شرکت فرانسوی "مزون ژانسِن" بود که از اواخر قرن نوزدهم برای اعیان و خانواده‌های سلطنتی طراحی می‌کرد و بزرگ‌ترین پروژه‌اش در ایران طراحی خیمه‌های جشن‌های ۲۵۰۰ ساله شاهنشاهی ایران بود. ثابت از حدود ده سال پیش از ساخت این خانه با این شرکت (که در ۱۹۷۳ تعطیل شد) آشنایی داشت و حتی در ۱۹۵۰ از ژول لِلو که برای مزون ژانسن کار می‌کرد، خواست تا آپارتمانش را در نیویورک طراحی کند. در همین زمینه : ■ بولدزرها پشت در کاخ «ورسای» تهران ■ بزرگ‌ترین خانه‌ی تاریخی تهران، در آستانه‌ی تخریب
|
