■ سهم ایران از ثبت آثار تاریخی در یونسکو عادلانه نیست

سهم ایران از ثبت آثار تاریخی در یونسکو عادلانه نیست

دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو (ایران) گفت: عادلانه نیست برخی کشورهایی که وسعت و غنای جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی ایران را ندارند، برای ثبت آثارشان در یونسکو، سهم یکسانی با این کشور داشته باشند.
سازمان علمی، فرهنگی و تربیتی ملل متحد (UNESCO) که به طور خلاصه یونسکو نامیده می شود، یکی از سازمان های تخصصی وابسته به سازمان ملل متحد است که درسال 1945 تشکیل شد. هدف این سازمان کمک به صلح و امنیت در جهان از راه همکاری بین المللی در زمینه های آموزشی و علمی و فرهنگی وتربیتی به منظور افزایش احترام به عدالت و قانون مداری و حقوق بشر، بر پایه منشور سازمان ملل متحد است.195
کشور عضو یونسکو هستند. مقر این سازمان در پاریس پایتخت فرانسه است و دفترهایی نیز در کشورهای مختلف دارد.
ایران با تصویب مجلس شورای ملی، در سال 1327 به عضویت این سازمان درآمد و اساسنامه فعلی این کمیسیون اخرین بار در سال 1366 مورد اصلاح و تجدیدنظر قرار گرفت.
سعدالله نصیری قیداری، دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو در ایران به مناسبت ثبت تازه ترین اثر ایران در سازمان جهانی یونسکو (کلیات سعدی) در گفت و گویی به پرسش های خبرنگار ایرنا پاسخ داد:

- از حوزه های کاری کمیته ملی یونسکو شروع کنیم!
به طور کلی ما در 5 حوزه ی آموزش، علوم طبیعی، علوم اجتماعی و انسانی، فرهنگ و ارتباطات فعال هستیم.

** یونسکو باید نهاد ارتباط دهنده باشد نه اجرایی

س- آیا گستردگی و تنوع حوزه های تحت پوشش کمیسیون ملی یونسکو و نامتمرکز بودن روی اهداف خاص، موجب کاهش کیفیت و کارایی فعالیت های آن نمی شود؟
طبیعی است که انجام انبوهی از وظایف، برای کمیسیون به تنهایی مقدور نیست و چون حجم کار وسیع و زیاد است، تقسیم کار صورت می گیرد.
بخش اعظمی از کار کمیسیون ملی در پیوند همکاری با نهادهای دیگر است. دستگاه های اجرایی، انجمن های علمی، وزارت خانه ها، ngo ها و افرادمختلف، همگی با ما همکاری دارند و ما کار ارتباط دهی و ساماندهی کلی این طرح ها را بر اساس آنچه در اساسنامه آمده است انجام می دهیم. برای مثال در برگزاری کنفرانس های متعدد، سمینارها و کارگاه های متعدد، با وزارت آموزش و پرورش، وزارت علوم، دانشگاه ها و انجمن های علمی همکاری داریم.

** موازی کاری ممنوع

س- در این بین دچار موازی کاری با برخی نهادها مثلا در ثبت آثار تاریخی با سازمان میراث فرهنگی یا برگزاری یک کنگره علمی با وزارت علوم نمی شوید؟
خیر. همه ی آثار فرهنگی که به ثبت جهانی می رسند حتما از طریق کمیسیون ملی یونسکو می باشد و دستگاه های اجرایی دیگری نظیر سازمان میراث فرهنگی، کتابخانه ی ملی و نهادهای دیگر که در ثبت برخی آثار بسیار هم سخت کوش هستند ، درواقع به ما کمک می کنند و کارنهایی توسط ما انجام می شود.لذا هیچگونه موازی کاری اتفاق نمی افتد.

** 19 اثر میراث فرهنگی و 10 اثر میراث معنوی در ثبت جهانی یونسکو

س- با احتساب دو اثر تازه به ثبت رسیده ی جهانی ایران (کلیات سعدی و مسالک الممالک اصطخری) تا کنون چند اثر در زمینه های مختلف به ثبت رسیده و این ثبت ها در چه مقیاسی صورت گرفته است؟
تا کنون با تلاش فراوانی که صورت گرفته است از بین میراث فرهنگی ایران، چغازنبیل به عنوان اولین اثر ثبت شده ی ایران در سال 1358 ، میدان امام اصفهان، تخت جمشید، تخت سلیمان، ارگ بم، پاسارگاد، سلطانیه، بیستون، مجموعه ی قره کلیسای آذربایجان، سازه های تاریخی – آبی شوشتر، بازار تبریز، بقعه ی شیخ صفی الدین اردبیلی، 9 باغ ایرانی: اکبریه بیرجند، فین کاشان، شاهزاده ماهان، ارم شیراز، عباس آبادبهشهر، چهلستون اصفهان، دولت آباد یزد، پاسارگاد شیراز، پهلوان پور یزد، (مجموعا به عنوان یک اثر)، گنبد قابوس، مسجد جامع اصفهان، کاخ گلستان، شهر سوخته، محوطه ی باستانی شوش و چشم انداز فرهنگی میمند که در سال 1394، در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته اند.
از میان مهمترین آثار میراث معنوی ایران نیز، نوروز که در سال 1388 به ثبت رسید، به ترتیب در سال های بعد ردیف های موسیقی ایرانی، موسیقی بخشی های خراسان، هنر نمایشی آیین تعزیه، آیین پهلوانی و زورخانه ای، مهارت فرش بافی کاشان، مهارت فرش بافی فارس، نقالی،قصه گویی ایرانی، دانش سنتی لنج سازی و دریانوردی در خلیج فارس، قالیشویی مشهد اردهال تاکنون در فهرست جهانی یونسکو به ثبت رسیده اند.

** رقابت با ترکیه برای ثبت مثنوی

س- اگر بخواهیم نگاه رو به جلو داشته باشیم چه آثاری برای ثبت در آینده،از اهمیت بیشتری برخوردارند و پرونده آنها در حال تدوین است؟
ما پرونده ی مثنوی مولوی را به طور مشترک با کشور ترکیه پیگیر هستیم به دلیل اینکه کشور ترکیه هم متقاضی ثبت این اثر می باشد با این توضیح که یکی از نسخ بسیار خوب مثنوی در قونیه ی ترکیه است، و هفت نسخه ی ناب آن در ایران قرار دارد.
ذخیره گاه (منطقه ی طبیعی حفاظت شده) زیستی هامون نیز یکی دیگر ازپرونده های مهمی است که ما پیگیر آن هستیم.

** خروج برخی آثار مهم از اولویت های ثبت به دلیل ضعف در پرونده

س- اولویت شما برای انتخاب و ثبت پرونده ها چیست؟ مواریث رو به فراموشی ؟ آثار یا مفاخر ملی ما که کشورهای دیگر مترصد ثبت آن هستند؟ یا آثاری که از جنبه های بین المللی بیشتری به عنوان یک میراث جهانی برخوردارند؟
بعد از اینکه دستگاه های تعریف شده در اساسنامه ی ما پیشنهادات خود را در بخش مشاهیر، مادی، ناملموس یا مستند معرفی کردند، کمیته هایی برای نظم بخشی و تکمیل پرونده تعیین می کنیم و تشخیص اولویت را به صاحبنظران که اعضای این کمیته ها هستند واگذار می کنیم منتها صادقانه باید گفت که عموما آثاری در اولویت قرار می گیرند که مستندات آن آثار یا ابنیه، زودتر تکمیل، تهیه و مشکلات فنی پرونده اش رفع شود، و بدین ترتیب این امکان وجود دارد که آثاری با اولویت های بعد در پیشانی و مرتبه ی جلوتری قرار بگیرند.

** چشم براه مجمع دوسالانه

س- سهمیه ی هر کشور برای ثبت آثار چه تعدادی در چه بازه ی زمانی است؟
بازه ی زمانی معین شده، هر دو سال یکبار دریک کنفرانس عمومی می باشد که به مجمع دوسالانه ی یونسکو موسوم است و در آن موضوعات با حضور همه اعضا طرح می شود و به تصویب یا ردثبت می رسد.
درباره تعداد هم، با روند فعلی هر کشورمی تواند دو اثربرای ثبت پیشنهاد دهد که البته اشکال دارد. چون بعضی کشورها حتی جزایرکوچکی هستند که به طور مثال در حد کشوری مثل ایران، وسعت و غنای جغرافیایی، تاریخی و فرهنگی ندارند این ها هم می توانند به طور یکسان با ما، دو اثر ثبت کنند که این عادلانه نیست.

** جایزه ی جهانی به رنگ ایران

س- تا جایی که شنیده ام شما موفق به ثبت یک جایزه جهانی به نام جمهوری اسلامی ایران در یونسکو شده اید!
بله. جایزه ی بین المللی یونسکویی ابن سینا در زمینه ی اخلاق در علم و فناوری از سال 1382 تا کنون به مفاخر جهانی یونسکو اعطا می شود.

** شهرهای جهانی ایران

س- اگر اصل تسهیل و تسریع در ارتباطات فرهنگی را مهمترین رسالت یونسکو برای نقاط و افراد مختلف دنیا بدانیم، آیا تاکنون دستاوردی در معرفی و شناساندن شهرهای ایران که خود به تنهایی ماهیت تاریخی - فرهنگی دارند را از این طریق به دنیا داشته اید؟
وقتی دارای این تمدن کهن هستیم طبعا پیشینه ی ما ایجاب می کند که چنین کنیم و مفتخریم که بعضی شهرهای ایران در شبکه ی همکاری شهرهای میراث معنوی جهانی عضویت پیدا کرده اند.شهرهای نیشابور و شیراز در شبکه همکاری بین شهری برای حفاظت از میراث فرهنگی معنوی و شهر اصفهان در شبکه همکاری بین شهری برای حفاظت از میراث فرهنگی معنوی صاحب پرونده ی جهانی شده اند.

** رد پای ما در فرهنگ جهان

س- یکی از بخش های جذاب یونسکو که از آغاز مورد تاکید این سازمان بوده بخشی به نام 'حافظه ی جهانی' است. بخشی که آثار مستند و مهم هرکشور را به حافظه ی جهانی می سپارد.در این باره چه کرده اید؟
شاهنامه ی بایسنقری، وقف نامه ی ربع رشیدی، اسناد ادواری دوره صفویه آستان قدس رضوی، التفهیم بیرونی، خمسه نظامی، نقشه های دوره قاجار ایران در مرکز تاریخ دیپلماسی وزارت خارجه، ذخیره ی خوارزمشاهی، کلیات سعدی و المسالک الممالک اصطخری هم که به تازگی در روز های اخیر به ثبت جهانی رسیدند.می بینید که حتی در ثبت مستندات معاصر هم اهتمام داشته ایم.
و به طور کلی تر در بخش های دیگر نیز به ترتیب در ثبت آثارمیراث مستند ایران در فهرست حافظه ی ملی (29 مورد)، تاسیس و راه اندازی مراکز منطقه ای درجه ی دو یونسکو در ایران (5 مورد)، ثبت ذخیره گاه های زیست کره ی ایران (11 مورد)، رویدادها و شخصیت های ایرانی - اسلامی درج شده در فهرست رویدادها و مشاهیر علم و ادب یونسکو (33 مورد)، برگزاری یا مشارکت در بزرگداشت مناسبت های مهم جهانی (21 مورد)،
برندگان ایرانی جایزه ها و بورس های جهانی یونسکو (20 مورد) توفیقاتی داشته ایم که دنیا به این داشته های ما و تلاش بی وقفه ی همکارانم با لذت و غبطه می نگرد.

** 20 برنده ی ایرانی جایزه یونسکو

س- می رسیم به 20 برنده ی ایرانی جوایز یونسکو که با کسب این عنوان بزرگ کم نام و نشان هستند.اگر دسترسی دارید نام و عنوان جوایز این افراد را بفرمایید!
دانشمندان جوان ما همواره نشان داده اند که هروقت به آنها اعتماد می شود امیدبخش ظاهر شده اند.دراین باره نیز اینگونه بوده است.طاهر قدیریان موفق به اخذ جایزه ی جهانی دانشمندان جوان در سال 2009، شراره پورابراهیم آبادی؛ جایزه ی جهانی کیزو ابوچی 2009، رسول عباسی؛ بورس جهانی اشبرگ برای هنرمندان 2010، گلفام شریفی؛ جایزه جهانی کیزو ابوچی 2010، سیدباقر رهایی وغلام علی حقگو رستمی؛ جایزه جهانی دیوار بزرگ چین 2011، لادن تیموری؛ جایزه جهانی اورال 2011، سکینه حدادی؛ بورس کیزو ابوچی 2011، نجمه یزدان پناه؛ بورس دیوار بزرگ چین 2012،مجید محمودآبادی؛ هدی رحمتی جایزه جهانی کیزو ابوچی، حسن وحیدی، حمیدباستانی و فاطمه فیروزی؛ جایزه بورس دیوار بزرگ چین، عطیه کاظمی مجرد و مونا پورزادی؛ جایزه ی دانشمند جوان انسان و کره مسکون 2013 و 2014، برزوسریزدی؛ جایزه جهانی داستان نویسی در زمینه ی آموزش برای تفاهم بین المللی 2013، حسین بهاروند؛ جایزه ی گینه استوایی 2014، سودابه داوران؛ مدال کمک به علوم و فناوری نانو 2015، علی ضیایی مهر؛ بورس آموزش بزرگسالان 2015.
ما جزء برترین ها در این زمینه ایم.

** روایت یارگیری و بلوک سازی های جدید ایران در فرهنگ دنیا

س- سازو کارهای نقش آفرینی در یونسکو، ظرفیت ها و فرصت های همکاری برای ایران را در شرایط حاضر چگونه ارزیابی می کنید؟
بین المللی کردن دیدگاه های ایران در حوزه های فرهنگی،فکری و اجتماعی، یارگیری و بلوک سازی های جدید، مستندسازی دستاوردها و پیشرفت ها، حضور عالمانه در تکوین و تکامل هنجارهای بین المللی در چارچوب کنوانسیون ها و قطعنامه های بین المللی، را ه اندازی کرسی های دانشگاهی یونسکو در ایران، تشکیل مراکز منطقه ای و بین المللی، جوایز جهانی، جهانی کردن شخصیت های بزرگ ایرانی – اسلامی، استفاده از تجارب دیگر کشورها، ثبت آثار میراث فرهنگی/ میراث ناملموس/ میراث مستند/ میراث طبیعی، ارائه ی ایده،تلاش برای در اختیار گرفتن کرسی های بین الدولی یونسکو، شناخت از وضعیت جدید بازیگران بین المللی در عرصه فرهنگ جهانی و تعریف بازی ایرانی، تجمیع و هم افزایی ظرفیت های ملی در عرصه ی بین الملل از جمله ی مهمترین ساز و کارهای مد نظر ما است که فرصت های بی بدیلی برای اثرگذاری و تعمیم فرهنگ غنی ما در سطح جهانی ایجاد کرده است.

** تغییرات مدیریتی کمیسیون > شتاب در فعالیت ها

س- به عنوان پرسش پایانی آینده ی کمیسیون را با توجه به تغییرات و جابجایی اخیر افراد در مدیریت و سطوح میانی کمیته، چطور می بینید ؟
به آینده ی کمیسیون خیلی امیدوارم از این نظر که تردید ندارم افرادی که با احکام جدید توسط وزیر علوم،تحقیقات و فناوری که ریاست کمیسیون ملی یونسکو را به عهده دارد، به ریاست کمیته ها منصوب شده اند چهره های ماندگار،دانشمندان معروف و صاحبنظرانی هستند که با انرژی و توان بیشتر نسبت به گذشته به فعالیت ها شتاب خواهند بخشید.

برگرفته از : http://www.irna.ir/fa/News/81803611/