داستان پل کالج تهران
■ بازخوانی خاطرات یکی از محله‌های قدیمی شهر تهران، با نگاهی به چهره‌ی امروز آن در مرکز تهران و میان یکی از مهم‌ترین خیابان‌های تهران، پلی بی‌نام در مسیر شرقی ـ غربی هست که روی تقاطع خیابان‌های حافظ و انقلاب ساخته شده و «پل کالج» خوانده می‌شود. گویا این نام برگرفته از نام کالج آمریکایی یا همان دبیرستان البرز است که در ضلع شمالی این پل قرار دارد و پیش‌تر هم به نام «چهارراه کالج» شناخته می‌شد. از آن رو که این پل در یکی از نقاط مرکزی و مهم شهر تهران قرار گرفته است، شاید بتوان گفت ناظر بسیاری از مهم‌ترین تجمعات اعتراضی مردم تهران در دهه‌ها و دوره‌های گوناگون بوده است. اندک همسایه‌های قدیمیِ به‌جامانده‌ی ساکن در این محل می‌گویند پل را مهندسان و کارشناسان بلژیکی و در میانه‌ی دهه‌ی ۱۳۵۰ ساخته‌اند. آنها معتقدند پیش از ساخت این پل، خیابان شاه‌رضای سابق (انقلاب کنونی) مرکز و اصل تهران بوده و محل احداث پل کالج، از زیباترین نقاط شهری تهران به شمار می‌رفته، اما اکنون سال‌هاست که جز ترافیک و سروصدای خودروها و موتورسیکلت‌ها و آلودگی برای اهالی و ساکنان و در نتیجه، کوچ کسبه‌ی قدیمی، ارمغان دیگری نداشته است. محل، پیش از این، بورس بزازهای تهران بوده و برای خود آوازه‌ای داشته است؛ اما پس از احداث این پل و تحت تاثیر قرار گرفتن این بازار، کم‌کم کسبه از این محل رفتند یا تغییر شغل دادند. در حال حاضر هم از همه نوع صنفی در این منطقه فعالیت دارند، که قدیمی‌ترها از این موضوع به شدت ناراضی‌اند.  |
«دبیرستان البرز» از مراکز آموزشی معتبر و قدیمی شهر تهران است که در شمال پل کالج، در کوچه‌ی البرز قرار دارد. سال ساخت این بنا به گفته‌ی اهالی محله، سال ۱۳۰۳ خورشیدی است. دبیرستان البرز در گذشته به «کالج آمریکایی» و «کالج البرز» شهرت داشته است. این دبیرستان پس از دارالفنون، یکی از نهادهای آموزشی پرافتخار به شمار می‌رود و نام آن، برگرفته از از رشته‌کوه البرز است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
چهارراه کالج در گذشته یکی از مکان‌های معروف بورس بزازهای تهران بوده که با گذشت زمان و تحت تاثیر ساخت پل کالج، جای خود را به کسب‌وکارهای نوظهور داده و همین مسأله موجب شده قدیمی‌ترها از این موضوع ناراضی باشند. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
«شرکت یزدباف» در سال ۱۳۳۵ در شهر یزد تأسیـس شد و هم‌اکنون نیز یکی از دفاتر این شرکت در چهارراه کالج تهران قرار دارد، که از ساخت آن چندین دهه می‌گذرد و یکی از بزرگ‌ترین کارخانه‌های پارچه‌بافی (نساجی) در خاورمیانه به شمار می‌رود. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
نمایی از پل کالج از درون یکی از خانه‌هایی که قدمت آن مربوط به دوران پهلوی است. شاید این نما نشان دهد که ساخت و ساز غیراصولی شهری چطور می‌تواند بر زندگی شهروندان اثر منفی بگذارد. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
از مراکز نزدیک به پل کالج، دفتر مرکزی شرکت بهره‌برداری متروی تهران، دانشگاه علوم قضایی، دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه صنعت نفت است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
پیش از انقلاب بیش‌تر ساکنان این محله را ارمنی‌ها و زرتشتی‌ها تشکیل می‌دادند. پس از انقلاب، بیش‌تر آنها خانه‌های خود را فروختند و مهاجرت کردند. کلیسای «مریم مقدس» از مراکز ارامنه است که در نزدیکی پل کالج قرار دارد. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
هنوز خانه‌های قدیمی بسیاری در پیرامون پل کالج قرار دارند که سال ساخت آنها مربوط به دوره‌ی پهلوی است و بیش‌تر آنها دست‌نخورده مانده‌اند. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
تقابل بافت شهری سنتی و مدرن در اطراف پل کالج، کاملا به چشم می‌آید. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
برخی ساختمان‌های قدیمیِ اطراف پل که ساختشان به دوره‌ی پهلوی بازمی‌گردد، معماری چشم‌نوازی دارند؛ اما این زیبایی در پسِ سازه‌ی پل، پنهان مانده است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
پل کالج از سمت شرق تقریبا در تقاطع خیابان استاد نجات‌اللهی (خیابان ویلا) فرود می‌آید و در ادامه به میدان فردوسی می‌رسد. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
خیابان حافظ، اصلی‌ترین خیابانی است که از زیر پل کالج به صورت شمالی ـ جنوبی می‌گذرد. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
کوچه‌ی البرز، به‌موازات خیابان حافظ، از زیر پل کالج آغاز و به سردر دبیرستان البرز ختم می‌شود. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
اندک همسایه‌های قدیمی به‌جامانده‌ی ساکن در این محل می‌گویند پل را مهندسان و کارشناسان بلژیکی در میانه‌ی دهه‌ی پنجاه خورشیدی ساخته‌اند. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
پل کالج تاکنون چندین‌بار ترمیم و بهسازی شده است. تا پیش از این، فرسودگی پل برای چند موتورسیکلت‌سوار حادثه آفریده و به مرگ آنها انجامیده بود. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
در یکی از ساندویچ‌فروشی‌های حوالی پل کالج، عکسی از چهارراه کالج، پیش از ساخت پل، مربوط به سال ۱۳۳۴ خورشیدی نصب شده است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
از آن رو که این پل در یکی از نقاط مرکزی و مهم شهر تهران و همچنین در نزدیکی دانشگاه امیرکبیر و دانشگاه تهران قرار گرفته است، شاید بتوان گفت ناظر بسیاری از مهم‌ترین تجمعات اعتراضی مردم در دهه‌های گوناگون بوده است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
اهالی این محله می‌گویند پیش از ساخت این پل، خیابان شاه‌رضا (انقلاب کنونی) اصلی‌ترین منطقه‌ی مرکزی تهران و از زیباترین نقاط شهری پایتخت بوده است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
نه روی پل و نه زیر آن در تقاطع خیابان حافظ، معمولاً کم‍‌تر روی خلوتی را به خود می‌بیند. این مسیر به دلیل قرار داشتن در مرکز تهران، دسترسی از شرق و غرب به چند شریان اصلی و وجود چندین دانشگاه و ساختمان اداری در اطرافش، معمولاً پرترافیک است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
پل کالج از سمت غرب، نرسیده به چهارراه ولی‌عصر فرود می‌آید؛ چهارراه پرترددی که در ضلع جنوب شرقی خود، میزبان پارک دانشجو و مجموعه‌ی «تئاتر شهر» است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
قدیمی‌های محله می‌گویند این پل قرار بود موقتی باشد، اما برچیده نشد و با وجود چند بار بهسازیِ آن، بازهم کاربری‌اش برای همان دوران گذشته است. می‌توانید این‌جا این نگاره را با اندازه‌ی بزرگ ببینید.
