■ درباره شورای‌شهر تهران و معمای «تراکم»

اعضای شورای‌شهر اغلب، لوایحی را که از طرف شهرداری برای تصویب ارسال می‌شود، بررسی می‌کنند و در مواقعی خودشان طرح‌هایی برای اداره بهتر شهر تنظیم و به تصویب می‌رسانند. برخی اوقات هم برحسب اینکه کدام عضو موثر شورا، پرونده‌ای از نقص یا کج‌راهه‌ رفتن مدیریت شهری به دست بیاورد، اکثریت شورا را متقاعد می‌کند با احضار عوامل مربوطه، سوالاتی را از آنها بپرسند و همین.
اما این رویه، خوب یا بد، به دلیل برخی نواقصی که دارد، باعث شده جلسات شورای‌شهر در برخی موارد جنبه فرسایشی به خود بگیرد.
نمونه ساده‌ای که این روزها به خوبی در جلسات شورای‌شهر تهران مشهود است و حکایت از طرح «معماهای بدون حل» در شورا دارد، موضوع «تراکم» است.
اعضای شورای‌شهر تهران بعد از اینکه چند هفته پیش درباره تراکم‌فروشی یا ارائه مجوز تراکم توسط شهرداری، پرسش‌هایی برایشان ایجاد شد، ابتدا به صورت مکتوب از شهردار سوال کردند و چون پاسخ مکتوب شهردار آنها را قانع نکرد، در جلسه یکشنبه گذشته که غیرعلنی برگزار شد، شهردار تهران حاضر شد و مطالبی را درباره تراکم مطرح کرد. در این باره چند نکته لازم است به اعضای شورای‌شهر یادآوری شود:
در صفحه 24 از بخش سوم سند بودجه90 شهرداری تهران در قسمت منابع و درآمدها، شهرداری تهران مجاز شناخته شده که معادل 2 هزار و 595 میلیارد تومان از محل «عوارض مازاد تراکم» درآمد کسب کند که از این رقم، یک هزار و 578 میلیارد تومان به صورت ‌غیرنقدی تعریف شده است.
بند بند بودجه شهرداری‌تهران را اعضای شورای‌شهر قبل از تصویب مطالعه می‌کنند. بنابراین تا اینجای کار، حق شهرداری‌تهران برای کسب درآمد از محل تراکم محفوظ است و علی‌القاعده نمی‌توان لااقل از سوی شورای‌شهر خرده‌ای به این قضیه گرفت. هر چند هم شهردار، هم معاونین‌اش، هم اعضای شورای‌شهر و حتی نمایندگان مجلس بر پایان‌دادن به اداره پایتخت از محل تراکم‌فروشی اشتراک‌نظر دارند، ولی فعلا این رویه مستدام و برقرار است.
اما با توجه به صراحت در مجوزی که شهرداری‌تهران برای فروش تراکم‌مجاز در اختیار دارد، گیر شورای‌شهر به این ماجرا چه سرمنشایی می‌تواند داشته باشد؟
اعضای شورا مطرح می‌کنند که در دست مردم تهران –منظور طلبکاران شهرداری- تراکم‌سیار وجود دارد به این معنی که یکسری حواله تراکم در اختیار دارند که با فروش آنها به سازنده‌ها، این افراد به طلبشان می‌رسند.
اما شهردار تهران یکشنبه گذشته اعلام کرد: حواله، تراکم نیست بلکه برگه هولوگرام‌دار است که سیار هم نیست، بلکه فقط به افرادی که ملک برای ساخت معرفی کنند، واگذار می‌شود.
در این جلسه آن‌طور که روابط‌عمومی شورای‌شهر گزارش داد، ظاهرا بدون اینکه اعضا درباره سوالشان قانع شده باشند، جلسه خاتمه پیدا کرده و حتی قالیباف اظهار آمادگی کرده که در یک جلسه دیگر دوباره حاضر شود و باز هم توضیح بدهد. پرسشی که در اینجا مطرح می‌شود این است که آیا همه طلبکاران شهرداری زمین آماده ساخت دارند که به آنها حواله پروانه و تراکم به جای پول نقد داده می‌شود؟
به نظر می‌رسد اگر پاسخ این پرسش ساده، از طرف مسوولان شهرداری به‌طور کامل تشریح شود، همه ابهامات مربوط به معمای «تراکم» برطرف خواهد شد.
اگر جواب منفی باشد، به این معنی است که عمده طلبکاران چون زمین ندارند، حواله‌ها را به غیر (انبوه‌سازان) می‌فروشند که در این حالت همان ادعای اعضا مبنی بر وجود تراکم سیار در تهران، عینیت پیدا می‌کند. حتی ممکن است شهرداری اعلام کند به طلبکارانی که زمین ندارند، همان پول نقد بابت طلبشان داده می‌شود.
کل ماجرای تراکم و ابهامات آن در همین پرسش ساده نهفته است و قابل تامل است که چرا شورای‌شهر بعد از چندین بار تذکر شفاهی و کتبی و سرانجام دعوت رسمی از شهردارتهران بابت توضیح ماجرا، هنوز موفق نشده، رمز فروش مجوز تراکم در تهران را پیدا کند. نکته‌ای که لازم است مدنظر اعضای محترم شورا قرار بگیرد، اجتناب از غیرعلنی بودن چنین جلسات مهم است. اگر در مواقعی که شهردار یا معاونین او برای موارد پاسخگویی در صحن شورا حاضر می‌شوند، جلسه علنی باشد، طرفین در حضور نمایندگان رسانه‌ها خودشان را موظف می‌کنند شفاف و کامل از خودشان دفاع کنند.
شورای‌شهر تهران اگر در جلسات این چنینی قاطع عمل نکند و پرسش‌ها به تکرار دربیاید بدون آنکه نتیجه عملیاتی از جلسات، بیرون بیاید، قدرت این بازوی موثر در اداره پایتخت نیز تحلیل می‌رود. همچنین اگر قبل از طرح پرسش در شورا، اعضا درباره عقبه ماجرا، مطالعه داشته باشند و بر جلسه تسلط کافی برقرار کنند، پرسش شونده مجبور می‌شود از بیان کلیات صرف‌نظر کرده و اصل پرسش را پاسخ دهد.
به نظر می‌رسد هنوز شورای‌شهر تهران نسبت به موضوع «تراکم ساختمانی»، با شهرداری‌تهران حرف داشته باشد.