■ معماری دوبی در کرمان!

معماری دوبی در کرمان!

پیاده‌سازی الگوهای معماری دوبی در کرمان، بافت این شهر تاریخی را با معضلات دوچندانی مواجه کرده است.

به گزارش هنرآنلاین به نقل از میراث فرهنگی: شهر کرمان با پییشینه‌ای تاریخی در دشت کرمان شکل گرفته است، مکان یابی هر شهری وابسته به زمین است و کرمان هم در حاشیه کویر لوت قرار دارد که ویژگی‌های اقلیمی روی شکل شهر موثر بوده است. با توجه به اقلیم کویر، فرم خانه‌ها، جهت خانه‌ها، شکل و بافت شکل و در نهایت رنگ شهر تابع اقلیم است. اقلیم کویر خشک است و سطوح و دیوارها باید طوری ساخته شوند که نور آفتاب را تا اندازه ای جذب کنند، در این میان معماران گذشته ما طراح شهر نبودند بلکه انسانهایی تیز هوش بودند و اندیشیده معماری می کردند و ساختمان می ساختند.

رنگ شهر به رنگ خشت است، شهر باید با منظره اطراف خودش هماهنگ باشد و تمام ساختمان‌ها، درختان، اثاثیه شهری، پیاده‌ روها باید با یکدیگر ارتباط داشته باشند و تمام این اجزا و عناصر رنگ شهر را تعریف می‌کند. خشت از اساسی‌ترین مصالح بومی کرمان بوده که باقیمانده دیوارهای قلعه دختر پیش از اسلام گویای این تکنولوژی در گذشته شهر بوده است و پس از آن در دوره‌های مختلف تاریخی آجر و خشت به عنوان مصالح اصلی محسوب می شده، چنانچه حتی تزیینات بناها به چشم می خورد، آثار باقیمانده تزیینات آجر کاری در زمان سلجوقیان در مسجد ملک و مقبره خواجه اتابک تا دوره پهلوی ساختمان موزه صنعتی و سردر کتابخانه ملی و ساختمان های اطراف میدان مشتاق وجود دارند.



رنگ خاکی تک رنگ (مونوکروم) رنگ شهر کرمان را تعریف می کرد. در گذشته و در بعضی از نقاط درختان و حوض و کاشی‌های رنگی این تک رنگی را در معماری رنگ و لعابی دیگر می بخشید. مراکز تاریخی ما تکرار ناشدنی هستند و با از دست دادن آنها رنگ را از دست می دهیم و هیچ چیز نمی تواند جایگزین آنها باشند و در معماری نوین نمی توانیم با ساختن یک قوس که جزیی از عناصر معماری بوده است اثر تاریخی خلق کنیم، معماران اکنون باید تاریخ بدانند، هنر بدانند و از اندیشه های والای گذشتگان در طراحی های امروز الهام بگیرند.

شکل گیری یک اثر تاریخی در طول زمان و تاریخ و در بستری به نام هنر و اندیشه شکل می گرفته و با یکسری عناصر تصادفی مانند ستون و قوس وآلومینیوم و شیشه با رنگ بندی نا هماهنگ که امروزه رایج است کاملا فاصله دارد و تصمیم گیری در مورد رنگ و مصالح و نما یک موضوع مهم است که معماران، طراحان،کارفرمایان و ارگانها با این مسئله کاملا بیگانه اند و کتابها و جزوه ها و مقاله ها در دانشگاهها بی ارزش و بدون کاربرد باقی مانده اند و کارفرمایان و ارگانها بدون مشاوره تخصصی رنگ شهر را انتخاب می کنند،تغییر می دهند و بر اساس سلیقه شخصی تصمیم می گیرند.و این جریان که فکری هم نیست و بستگی به شرایط اقتصادی و فرهنگی جامعه داردهمچنان ادامه دارد.

از سال 1340 تکنولوزی جدید وارد شهرها شد، تماس با غرب و بنابراین ساخت و سازها تغییر کرد.تغییرات کالبدی شهر با ورود ماشین در شهر و تاثیر آن در شکل گیری و تعریض معابر که از اواخر دوره قاجار مصادف با ورود ماشین به ایران و خیابان کشی های پایتخت برای وسیله نقلیه آغاز شد و این الگویی شد برای دیگر شهرها.

در کرمان نیز اولین خیابان در سال 1307 در زمان حکومت مشیر معظم خواجویی به نام خیابان شاهپور احداث شد که طرح آن از تهران به کرمان ابلاغ شد و پس از آن احداث باقی خیابانها مانند خیابان سپه در سال 1308 و خیابان کاظمی در سال 1310 انجام گرفت.

احداث بناهای جدید هم از سال 1357 آغاز شد که دارای ساختاری متفاوت بودند و ساختاری که از معماری بومی دوری می‌کرد و هر روز شکل و رنگ شهر که شامل خیابان، پیاده‌راه، اثاثیه شهر، درختان و نمای ساختمان ها می‌شد را نا هماهنگ و نا مربوط تر می‌کرد.



درحال‌حاضر با روی کار آمدن مصالح جدید و به اصطلاح مدرن درحالی تیشه می‌کوبیم بر منظر شهری که این مصالح نه با اقلیم ما سازگارند و نه هویت این شهر و رنگ شهر را تعریف می‌کنند. رنگ خاکی با ترکیبی از کاشی های فیروزه ای و رنگ سبز درختان اکنون جایش را به شیشه و آلومنیوم داده است که نه کارکرد اقلیمی دارد و نه توجیه زیبایی.

افت‌های تاریخی روز به روز فرسوده تر می شوند و خواهان معماری خارجی هم بیشتر و این ناهماهنگی در شهر در دوره های مختلف وجود دارد و کارگزاران و کارفرمایان باتنوع سلیقه ها برای ظاهر شهر تصمیم می گیرند و رنگ شهر را بر هم می زنند. این آشفتگی چنان وارد ساخت و سازها شده است که با شهر واقعی خودمان فاصله ای زیاد داریم و ممکن است نتوانیم آن را جبران کنیم. رنگ برج های دوبی در خیابان شریعتی ،ساختمان های مکعبی تمام شیشه ای ، تابلوهای تبلیغاتی، ایستگاه‌های شیشه ای اتوبوس، رنگ های متنوع آلومنیوم.. همه این ها رنگ شهر امروزه کرمان را تعریف کرده است. در معماری نوین با دیوارهای مسطح شیشه ای و ساختمان هایی شبیه معماری خصوصا دوبی با پوشش رنگین به دست آوردن رنگ واقعی شهر سخت شده است.

رنگ شهر گم شده است و جای افسوس است و این یک خطاست، خطایی که جبران نخواهد شد باید که انسجام و پیوندی میان بافت تاریخی و شهر جدید وجود داشته باشد و برای ساخت و ساز در شهر نهاد هایی مانند نهاد طراحی،نهاد نظارت،نهاد فرهنگی و تاریخی و مشارکت مردم وجود داشته باشد و مداخله در بافت تاریخی با حساسیت ویژه ای انجام پذیرد. عجولانه بافت تاریخی شهر تخریب نشود زیرا که شهر زنده است و رنگها را می فهمد.

به شهر باید دیدی خاص و معنا دار داشته باشیم حتی به نوع و اندازه درختان به کف سازی به ویترین مغازه ها به سطوح دیوارها به ارتفاع ساختمان ها به اندازه پنجره ها به سایه ها ... تا فضا بتواند گیرا و خوشایند باشد.