■ ارتقای عملکردی گذر تاریخی هفت‌منبر بیرجند

■ عنوان مقاله: ارتقای عملکردی ـ کالبدیِ گذر تاریخی هفت‌منبر
■ نویسنده: مهشید شکوهی
■ انتشاریافته در: نشریه‌ی علمی ـ پژوهشی «نامه‌ی معماری و شهرسازی»، دوره‌ی ۲، شماره‌ی ۳، زمستان ۱۳۸۸.

■ چکیده :
بیرجند با جمعیتی برابر ١٧٠ هزار نفر، شهر کوچکی در جنوب خراسان است. ساختار شهر حاصل ترکیب دو فرم ساختاری مختلف است: بافت ارگانیک و بافت شطرنجی. بر اثر ایجاد شبکه شطرنجی، بافت ارگانیک از نظر کارایی بافت دچار بی نظمی ها و دگرگونی هایی شده است. در بخش های منظم و شطرنجی، معابر اصلی از نظر عملکردی فعال بوده اما در بافت ارگانیک، مناطق قدیمی پراکنده و ایزوله هستند.«گذر هفت منبر» نیز گذری تاریخی است که اگرچه هنوز دارای ویژگی های کالبدی است و در طول مراسم خاصی چون تاسوعا و عاشورا به شکلی پویا و فعال عمل میکند، اما در طول زندگی روزمره مردم حضور کمرنگی دارد. در این مقاله سعی بر آن است که با استفاده از نقشه های ذهنی استفاده کنندگان از فضا، میزان درک ذهنی مردم، با به کارگیری تکنیک های مختلف اندازه گیری شود. از طریق آنالیز کامپیوتری و به کمک استفاده از تکنیک های چیدمان فضا، میزان دسترسی به حوزه های مختلف نیز اندازه گیری شده است. در انتها با پیشنهاد تقویت بناهای باارزش تاریخی گذر هفت منبر و تقویت ارتباط بین کل و جزء در ساختار کل شهر، امید است بتوان از شهری با فضاهای فعال تر و پویاتر بهره جست.

■ کلیدواژه‌ها :
احیا، ساختار کل، نقشه‌ی ذهنی، بناهای تاریخی، احیای محور تاریخی، چیدمان فضا، بافت تاریخی بیرجند.