در ایرانِ پس از اسلام، مجموعهبناهای آرامگاهی فاخری ساخته شده که تأثیر بنیادینِ آنها بر روند شکلگیری و گسترش بسیاری از شهرهای ایرانِ دوران اسلامی آشکار است. این نوشتار بر آن است تا با تعیین تاریخچهی زمانی ظهور این فرم از معماری، عوامل مؤثر بر تکوین و توسعهی آن را ردیابی کند.
نام مقاله : بررسی روند شکلگیری مجموعههای آرامگاهی در معماری ایرانِ دوران اسلامی؛ بنابر آراء ابوسعید ابوالخیر پدیدآورنده : هاشم حسینی چکیده : در ایرانِ پس از اسلام، مجموعهبناهای آرامگاهی فاخری ساخته شده که گروه ویژهای را در معماری تشکیل میدهند. هستهی آغازین شکلگیریِ مجموعههای یادشده، بهخاکسپاریِ یک فرد برجستهی مذهبی یا سیاسی بوده، و سپس در همان زمان یا در طول زمانهای بعدی، بناهای جانبی دیگری مانند مسجد، مدرسه، خانقاه، کاروانسرا و... به آرامگاه افزوده شدهاند. نکتهی درخور توجه دربارهی این مجموعهها، بهویژه مجموعههای آرامگاهی مذهبی، تأثیر بنیادینِ آنها بر روند شکلگیری و گسترش بسیاری از شهرهای ایران دوران اسلامیست؛ بدینمعنا که در بیشتر موارد، مجموعههای پیشگفته هستهی آغازین و گرانیگاه تشکیل یک شهر شدهاند. این نوشتار و بررسی بر آن است تا با تعیین تاریخچهی زمانی ظهور این فرم از معماری بر پایهی یکی از مهمترین منابع ادبی و تاریخی، عوامل مؤثر بر تکوین و توسعهی آن را ردیابی کند؛ تا بدینوسیله به شناختی دقیقتر و جامعتر از معماریِ مذهبی ایران دست یابد. با توجه به یافتههای بررسی، ابداع این شیوه در معماری ایران، به احتمال قریب به یقین، با جریانات تصوف و بهویژه شخص «ابوسعید ابوالخیر»، صوفی بزرگ سدههای چهارم و پنجم هجری پیوند دارد، که این ارتباط را از جهات گوناگون میتوان بررسی کرد. و معنا، محصول شهر کلیدواژهها : معماری اسلامی ایران ، مجموعههای آرامگاهی ، ابوسعید ابوالخیر ، تصوف.
|
