ساخت جهادی شهر و پیامدهای دنباله‌دارش
■ ارتباط شیر فلکه‌ی آب‌نمای میدان جمهوری تهران با تونل توحید در حالی که علت آب‌گرفتگیِ تونل توحید تهران، نشت آب از آب‌نمای میدان جمهوری اعلام شد، مسئولان موفق شدند با بستن شیر فلکه‌ی این آب‌نما، تونل توحید را بازگشایی کنند. به گزارش معماری نیوز ظهر دیروز تونل توحید برای چندمین بار در سال‌های اخیر به خاطر نشست آب مسدود شد. معاون شهردار تهران علت نشست آب را وجود آب نمای در میدان جمهوری اعلام کرد از ورود آب به کابل برق بالای تونل خبر داد. با قطع آب نما، ریزش آب هم قطع شد و تونل مجدد بازگشایی شد. در طول این سال‌ها کارشناسان و مردم نسبت به آب ریزی تونل توحید و همچنین خطوط ایجاد شده برروی ستون های تونل توحید بر اثر نفوذ آب هشدار داده بودند و شهرداری نیز فقط به تکذیب و یا پاسخ ندادن بسنده کرده بود. هر چند دیروز علیرضا جاوید، معاون فنی و عمران شهرداری تهران به نوعی به وجود یک مشکل مزمن اعتراف کرد و گفت «نشت آب به تونل توحید مسئله‌ای است که از گذشته وجود داشته است و در حال حاضر در پی برطرف کردن آن هستیم.» جاوید پیش از این و در خرداد ماه وعده رفع مشکل ریزش آب تونل توحید تا شهریور امسال را داده بود و از هزینه سه میلیارد تومانی ترمیم تونل خبر داد که قرار است از پیمانکار پروژه گرفته شود. تونل توحید از جمله پروژه‌های شهری است که شهرداری تهران از آن به عنوان طرحی جهادی یاد می‌کند و در همان زمان با مانور تبلیغاتی گسترده اعلام کرد مفتخر است که «بزرگترین تونل شهری ایران» را در رکوردی بی‌سابقه، طیِ ۳۰ ماه ساخته است. ساخت این تونل در تاریخ ۲۹ خرداد ۸۶ آغاز شد و کلنگ آن را محمدباقر قالیباف، شهردار تهران به زمین زد و معکوس شمار بزرگی بر سرکارگاه اش نصب کردند. این تونل در سال ۸۸ همزمان با دهه فجر در ۱۲ بهمن ماه افتتاح شد. بیش از ۱۰۰ خبرنگار و عکاس داخلی و خارجی رسانه‌های گروهی هم به منظور پوشش خبری مراسم افتتاح تونل توحید دعوت شدند. در مردادماه سال ۸۸ بر اثر ریزش تونل و نشست زمین بین بزرگراه نواب تا خیابان کلهر یک نفر کشته و چهار نفر مصدوم شدند و حفره ای به عمق حداکثر ۴.۵ متری در سطح خیابان ایجاد شده. ولی مسئولان شهرداری تهران این حادثه را بی ارتباط با تونل توحید دانستند و دلیل بروز آن را رطوبت ناشی از نشست قنات و سست شدن خاک اعلام کردند. اما به گفته کارشناسان خاک منطقه اجرای تونل توحید و وضعیت توپوگرافی آن به گونه ای است که با توجه به قنوات و حفره های ناشناخته احتمال بروز حوادث را در زمان بهره برداری تونل بیشتر می کند. در شهریور ۱۳۹۰ هم این تونل به خاطر آبگرفتگی حدود ۲۰ سانتیمتر ناشی از بارش باران برای مدت چند ساعت مسدود شد. برخی کارشناسان شیب زیاد و غیر استاندارد تونل از رمپ‌های جنوبی و شمالی این پل را عامل آبگرفتگی می‌دانند. اگر شدت بارش، اندکی بیشتر شود، آب از هر دو طرف (رمپ جنوبی و شمالی) به داخل تونل سرازیر و در یک نقطه ثقل جمع می‌شود که در نهایت مسدود شدن تونل توحید را به دنبال دارد. در شهریور ۱۳۹۴ ریزش آب از سقف تونل توحید به حدی شدید بود که رانندگان مجبور شدند با به کارگیری برف پاک کن و سرعت بسیار پایین از این محدوده پر آب عبور کنند که این خود باعث ایجاد استرس در بین رانندگان مبنی بر ریزش احتمالی سقف تونل توحید شده بود. رییس کمیته عمران شورای شهر تهران درباره این حادثه گفته بود: ممکن است که به دلیل عدم تزریق مواد مستحکم و عایق در بخش هایی از تونل توحید، آب های زیرسطحی و فاضلاب به مناطقی که عملیات تزریق انجام نشده است، شیفت پیدا کرده باشد. رحمت اله حافظی هم با اشاره به ریزش آب در تونل توحید، اظهارکرده بود: نباید از کنار این موضوع به سادگی گذشت. بر اساس مطالعات صورت گرفته در زمان طراحی و اجرای این تونل به استناد به اینکه در خشکسالی هستیم و سطح آبهای زیرزمینی بسیار پایین است، لایه ایزولاسیون تونل از دستور خارج می شود غافل از اینکه آبهای سطحی مانند نزولات آسمانی، چاه‌ای فاضلاب جذبی منطقه و ترکیدگی لوله های آب شهری هم می تواند تهدیدهای جدی باشد. چند ماه بعد علیرضا جاوید هم وی در پاسخ به این پرسش که پیمانکار تونل توحید باید مشکلات تونل را برطرف می‌کرد ولی این امر صورت نگرفت، گفت: قرار است ۳ میلیارد تومان از حساب پیمانکار کسر شود. به هر جهت نفوذ آب به دیواره ها و چداره های بتنی تونل توحید که تنها چند سال از عمر آن می گذرد نشان دهنده ضعف مهندسی و عدم مطالعات دقیق بر این پروژه بوده است. 
هزینه ساخت جهادی تونل توحید چقدر بود؟ علاوه بر این‌ها شهروندان نمی‌دانند برای ساخت این پروژه با چنین ضعف‌هایی چقدر هزینه شده، چراکه بعد از گذشت بیش از ۷ سال از احداث تونل، هنوز شهرداری هزینه ساخت آن را به طور دقیق اعلام نکرده است. شورای شهر تهران برای ساخت تونل توحید در سال ۸۶ ۱۴۸ میلیارد تومان بودجه تصویب کرد اما در ۳۲ ماهی که این تونل ساخته شد به صورت پیوسته هزینه‌های آن بیشتر شد. شهردار تهران در هنگام افتتاح در هفت سال پیش گفت: هزینه نهایی را در کمیته تخصصی در آینده اعلام می‌کنیم اما به طور کلی می‌توان گفت هزینه احداث تونل ۳۰۰ میلیارد تومان شده است . بعدها اما معلوم شد این رقم واقعی نیست چراکه شهرداری در سال‌های بعد همچنان در بودجه‌های ارسالی به شورای شهر ردیفی برای پرداخت دیونش به پیمانکاران تونل توحید داشت. مازیار حسینی، معاون عمرانی شهردار تهران که یک ماه قبل از افتتاح تونل به این سمت رسیده بود بعدها اعلام کرد هزینه ساخت تونل توحید به ۴۴۰ میلیارد تومان رسیده است اما این هم پایان ماجرا نبود چون خسرو دانشجو، سخنگوی وقت شورای شهر تهران اعلام کرد شورا «رقمی که ارائه شده را به دلایلی قبول ندارد». او از شهرداری خواسته بود «میزان صورت وضعیت‌های پاس نشده» این پروژه را اعلام کند. هزینه ساخت این تونل در نهایت به صورت روشن از طرف شهرداری اعلام نشد اما رئیس کمیسیون عمران شورای شهر آن زمان هزینه ساخت این تونل را ۷۵۰ میلیارد تومان اعلام کرد که تقریبا ۵ برابر رقم ابتدایی است. احمد خرّم، وزیر راه و ترابری دولت هشتم و معاون اسبق امور عمرانی وزارت کشورمعتقد است تونل توحیدی می توانست با ۷۰ میلیارد تومان بهره برداری شود ولی با ۷۰۰ میلیارد تومان بهره برداری شد و سالانه ۳۰ تا ۴۰ میلیارد هزینه جاری برای شهرداری ایجاد کرد. در حالی که شهرداری اصفهان تونل بزرگمهر را شبکه ای معادل ۴/۱ از تونل توحید تهران تنها با ۱۱ میلیارد تومان به بهره برداری رسیده است. به هر جهت زمانی که پروژه بزرگی مانند تونل می خواهیم احداث کنیم، باید به تمامی جوانب و آزمایشات مربوطه جهت شناسایی وضعیت خاک و آب آن منطقه موردنظر توجه ویژه داشت ولی افسوس که سودای ساخت جهادی شهر و بدون مطالعات لازم خسارت و هزینه زیادی برای تعمیر و نگهداری را به شهروندان تحمیل کرد. 
|
