تعهد به جهان برای حفاظتِ بهتر از جنگل‌های هیرکانی
سرانجام پس از فراز و نشیب‌های بسیار، پرونده‌ی «جنگل‌های هیرکانی» ایران با تأیید کارشناسانِ اتحادیه‌ی جهانی حفاظت از طبیعت، در چهل‌وسومین نشست یونسکو، به‌عنوان دومین میراث طبیعی ایران، به ثبت جهانی رسید. این نقاط دربرگیرنده‌ی «پارک ملی گلستان»، «جنگل ابر»، «جهان‌نما»، "«بولای دودانگه و چهاردانگه»، «جنگل الیمستان هراز» در آمل، جنگل «واز» حوزه‌ی کجور، «چهارباغ» چالوس، جنگل «خشک‌داران»، «گچ‌رودخان»، «سیاه رودبار» گیلان و «منطقه‌ی حفاظت‌شده‌ی لیسار» است. متخصصان می‌گویند ثبت جنگل‌های هیرکانی در یونسکو، افزون بر این که بخش‌های بزرگی از جنگل‌های هیرکانی را زیر پوشش حفاظت بُرده است، جذب اعتبار مالی از این سازمان جهانی را نیز به دنبال خواهد داشت و باعث حفظ مطلوب‌تر این اندوخته‌های بزرگ طبیعی جهانی خواهد شد. محمد عموزاد مدیر پروژه ثبت جنگل های هیرکانی در مازندران در گفت وگو با اسکان درباره این رخداد مبارک گفت:« ثبت جنگل های هیرکانی ایران در واقع تعهدی است که ما به جهانیان داده ایم؛ این محدوده شامل ۷ درصد از جنگل های شمال ایران است که بر اساس این تعهد دولت باید در این محدوده، اجازه هیچ گونه تخلفی را به هیچ عنوان ندهد.» او درباره مزایای ثبت جهانی جنگل های هیرکانی ایران تاکید کرد:« مزایای این ثبت علاوه بر اینکه اعتبار جهانی ما را افزایش داده، کمک های مالی، ظرفیت سازی علمی و آموزشی، بازسازی طرح ها و ارتقای جوامع محلی و کمک های اجتماعی، فنی، علمی و عملی. در واقع برای هر تخلفی که در این محدوده انجام شود ما باید به جهانیان پاسخگو باشیم.» عموزاد در ادامه گفت که در یک کلام از این پس در محدوده های ثبت شده جنگل های هیرکانی، هر کاری را باید بر اساس شاخص های معیار یونسکو انجام دهیم و در برابر تخلف ها به جهانیان پاسخگو باشیم. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود.یک پرونده‌ی پیچیده در یونسکو این دکترای جنگلداری که تلاش های فراوانی را در روند ثبت هیرکان در یونسکو به انجام رسانیده است افزود:« پرونده ثبت جنگل های هیرکانی، یکی از پیچیده ترین پرونده های یونسکو بود که بیش از ۱۴ سال به طول انجامید.». عموزاد گفت: «در سال ۸۷ نخستین درخواست رسمی ما برای ثبت جنگل های هیرکانی تحویل یونسکو شد و استارت اولیه آن زده شد؛ ولی چون کشور آذربایجان پیش از ایران برای ثبت جنگل های هیرکانی خودش اقدام کرده بود روند بررسی طولانی شد.» مدیر پروژه ثبت جنگل های هیرکانی در استان مازندران در ادامه با اشاره به اینکه با ثبت نشدن هیرکان به نام آذربایجان فعالیت ما دوباره آغاز شد گفت:« علت ثبت نشدن هیرکان به نام آذربایجان این بود که آنها لکه های کوچکی از این جنگل ها را با تنوع زیستی پایین تر دارند که مساحت آن در حدود ۲۰ هزار هکتار می شود؛ اما مساحت جنگل های هیرکانی ایران در حدود ۲ میلیون هکتار است.» او افزود:« با آغاز فاز دوم درخواست و فعالیت ایران برای ثبت هیرکان در سال ۹۶ ، یونسکو درخواست بازدید میدانی را طرح کرد و ارزیابان یونسکو، در آبان ۹۷ به ایران آمدند و لکه ها را از نزدیک مورد بازبینی قرار دادند. در این بررسی های میدانی، علاوه بر کارشناسان سه سازمان محیط زیست و جنگل ها و میراث و گردشگری، نمایندگان جوامع بومی حاشیه نشین جنگل و مسوولان سیاسی مانند فرمانداران مناطق مربوط و .... نیز حضور داشته و همراهی مطلوبی با تیم کارشناسی و ارزیابان داشتند. پس از بازدید ارزیابان در مراحل اولیه پرونده به یونسکو رفت و تصویب شد.» عموزاد افزود:« گام نهایی، موافقت اجلاس جهانی یونسکو بود که روز گذشته در "باکو"ی آذربایجان، با اکثریت آرا اتفاق افتاد.» او از ثبت این پرونده در قالب ۳۰۶ هزار هکتار که شامل ۱۲۹ هزار هکتار زون مرکزی و ۱۷۷ هزار هکتار زون گردشگری سبک و فعالیت های بدون سازه اشاره کرد و گفت:« در واقع دولت تعهد داده که در این ۳۰۶ هزار هکتار درخت قطع نشود؛ تخلفات دیگری صورت نگیرد و نظارت دقیق و جدی داشته باشیم.» عموزاد تاکید کرد:« در بازدیدهای انجام شده از جنگل های هیرکانی ما، از نظر تنوع زیستی، متنوع بودن گونه های گیاهی و درختان و نیز ارتفاع و قطر آنها، کارشناسان و ارزیابان یونسکو مبهوت بودند که نمونه هایی از سرخدارهای ۱ هزار ساله، بلوط های ۵۰۰ ساله و راش های ۳۰۰ ساله به چشم می خورد. اگر چه در اروپا هم تک تک از این نمونه ها مشاهده می شود ولی بر اساس جمع بندی آنها، این موارد در جنگل های هیرکانی ایران منحصر به فرد بود. علاوه بر این، فرهنگ مرد بومی منطقه و جوامع محلی برای آنها بسیار چشمگیر و ارزشمند بود و در ثبت این پرونده نقش جدی و به سزایی داشت. » مدیر پروژه ثبت جنگل های هیرکانی در مازندران در انتها گفت:« دستگاه های اصلی دخیل در ثبت، سازمان میراث وگردشگری، سازمان حفاظت محیط زیست و سازمان جنگل ها،مراتع و آبخیزداری بودند و در همین حال، فرمانداری ها و بخشداری ها همراهی و کمک های فراوانی کردند. همچنین جوامع محلی و سمن ها مورد توجه اکید کارشناسان یونسکو بودند و ما هم آنها را در این کار بزرگ، دخیل کردیم. کار میدانی به کمک کارشناسان ناظر محلی بود و جمع آوری اطلاعات میدانی با همکاری صمیمانه قرق بانان و محیط بانان میسر شد». "میراث جهانی یونسکو" نام عهدنامه‌ای بین‌المللی است که در تاریخ ۱۶ نوامبر ۱۹۷۲ میلادی به تصویب کنفرانس عمومی یونسکو رسید. موضوع این عهدنامه، حفظ آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی بشر است که اهمیت جهانی دارند و متعلق به تمام انسان‌های زمین، فارغ از نژاد، مذهب و ملیت خاص، هستند. بر پایه این کنوانسیون کشورهای عضو یونسکو، می‌توانند آثار تاریخی، طبیعی و فرهنگی کشور خود را نامزد ثبت به عنوان میراث جهانی کنند. حفاظت از این آثار پس از ثبت در عین باقی ماندن در حیطه حاکمیت کشور مربوطه، به عهده تمام کشورهای عضو خواهد بود. مکان‌های میراث جهانی ثبت‌شده در سازمان یونسکو، مکان‌هایی مانند جنگل، کوه، آبگیر، صحرا، بقعه، ساختمان، مجموعه یا شهر هستندکه هر کشور در هر سال فقط می‌تواند یک نامزد برای ثبت میراث فرهنگی یونسکو درخواست دهد. ایران سه سال پس از تصویب کنفرانس عمومی یونسکو در تاریخ چهارشنبه ،۲۶ فوریه سال ۱۹۷۵ به کنوانسیون میراث جهانی یونسکو پیوست. در سال ۱۹۷۹ چغازنبیل، تخت جمشید و میدان نقش جهان، نخستین مکان‌هایی بودند که در ایران به فهرست میراث جهانی یونسکو اضافه شدند. افزون بر مکان‌های ثبت شده مکان‌هایی مانند، نقش رستم، نقش رجب، طاق بستان، دماوند، شهر تاریخی ماسوله، چشم‌انداز فرهنگی الموت، پارک ملی گلستان، منطقه حفاظت شده ارسباران، کوه سبلان، هگمتانه، مسجد کبود و … نیز برای ثبت در میراث جهانی یونسکو پیشنهاد شده‌اند که اکنون پارک ملی گلستان بخشی از این پرونده جدید ثبت شده هستند. مسعود سلطانی فر رییس سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایران گفته است که ۴۹ اثر ایران در نوبت ثبت جهانی در یونسکو قرار دارد. این در حالی است که به گفته وی ایران تا ۲۰۰۰ اثر بنایی ظرفیت ثبت جهانی دارد. شهر تاریخی یزد، به عنوان دومین شهر تاریخی ایران بعد از بم و بیست و دومین اثر تاریخی کشور در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. پس از گذشت ۹ سال از قرار گرفتن پرونده این شهر تاریخی در فهرست میراث موقت جهانی، روز یکشنبه ۱۸ تیر «شهر تاریخی یزد» به عنوان یکی از نخستین شهرهای خشتی دنیا در چهل و یکمین اجلاس کمیته میرات جهانی یونسکو به ثبت رسید.
|
