■ عنوان مقاله: توسعه‌ی کالبدی مناسب زمین و محیط‌های روستایی ایران با تأکید بر تولید پایدار غذا
■ نویسندگان: مجید یوسف نیاپاشا، ماریا برزگر ■ انتشاریافته در: فصلنامه‌ی «مسکن و محیط روستا»، دوره‌ی ۳۶، شماره‌ی ۱۵۷، (۳ـ۱۳۹۶). ■ چکیده : توانایی تولید غذا و امنیت غذایی یکی از شرایط خودکفایی است و موضوعی استراتژیک در هر جامعه و کشوری تلقی می‌گردد. روستا مهمترین و اولین مرجع تولید کننده غذا در ایران بوده که بافت و کالبد آن متأثر از تولید غذا، طراحی و توسعه پیدا کرده است. این نقش مهم در طرح‌های توسعه کنونی روستاها مورد بی‌توجهی قرار گرفته است. طرح‌های توسعه کنونی، ملهم از الگوهای شهری هستند که برمبنای الگوهای شهرسازی مدرن و وارد شده از غرب توسعه یافته‌‌‌اند. این طرح‌ها با از بین بردن بافت روستایی، هویت معماری و تضعیف روابط اجتماعی، از نقطه نظر مهمتری موجب تضعیف تولید غذا و نقش تولیدی روستاهای ایران می‌شود که خود بحرا‌ن‌های متعدد اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و امنیتی را در پی خواهد داشت. از این جهت ضروری است الگو و یا اندیشه "مدل-گونه" به‌منظور برنامه و طرح‌ریزی برای توسعه آتی روستا پیشنهاد گردد به‌طوری‌که موجبات تقویت تولید غذا و نقش تولیدی روستاهای ایران را به شکل مناسبی فراهم کند. اندیشه‌ها و تئور‌‌ی‌های "مدل-گونه" در چهارچوب شهرسازی سبز با هدف تولید پایدار غذا، خصوصاً در مقیاس شهری و انواع دیگر سکونتگاه‌های انسانی، راهکارها و پیشنهادهایی را ارایه کرده‌اند که بافت و برنامه توسعه کالبدی سکونتگاه‌های انسانی را شکل می دهند. نوشتار حاضر همراه با بررسی ویژگی‌های کلی بافت روستاهای ایران به نقد و بررسی این اندیشه‌ها در جهت سنجش قابلیت تطبیق و الهام از آن‌ها برای توسعه بافت روستاهای ایران اقدام نموده است. نتیجه این بررسی نشان می‌دهد که اندیشه "شهرسازی دهقانی" اندیشه مناسب‌تری نسبت به دیگر اندیشه‌های موجود به‌منظور الهام و الگوبرداری از آن برای طرح‌ریزی توسعه کالبدی روستاهای ایران می‌باشد. از آنجا که این اندیشه بر توسعه کالبدی شهر و انواع سکونتگاه‌های انسانی بر پایه تولید، مصرف و فروش محصولات کشاورزی و باغی در پیوند با زمین، استوار است، موجب تقویت نقش تولیدی روستاهای ایران خواهد شد. بنیان این مطالعه رویکردی قیاسی و تطبیقی است که با استفاده از مطالعه کتابخانه‌ای به سرانجام رسیده است. ■ کلیدواژه‌ها : روستاهای ایران، تولید پایدار غذا، کشاورزی، توسعه‌ی کالبدی، شهرسازی دهقانی.
|
