■ عنوان مقاله: معماری طبایع: تبیین رویکردی درباره‌ی نسبت انسان و محیط مصنوع بر مبنای چهارگانه‌ها
■ نویسنده: محمدمهدی عبداله‌زاده ■ انتشاریافته در: مجله‌ی علمی ـ پژوهشی «مطالعات معماری ایران»، دوره‌ی ۱، شماره‌ی ۸ - ۱۱-۱۳۹۴. ■ چکیده : هدف این تحقیق عرضۀ تفسیر و سامانی نو از رابطۀ انسان و محیط مصنوع است. این سامان نو برگرفته از طب سنتی ایرانی و اساس آن، حکمت طبیعیات است. در نظام حکمت و به تبع آن در طب، هر آنچه در عالم ماده ظهور یافته، ازجمله انسان و مصنوعات و محیط پیرامونش، واجد کیفیات مشترکی است. ازآنجاکه این کیفیات هم در انسان حاضر است و هم در آنچه پیرامون اوست، به مدد آن‌ها می‌توان انسان و محیط پیرامونش و رابطۀ این دو را، با رویکردی کل‌نگر و در چارچوبی واحد، شرح و تبیین کرد. کل‌نگری و تبیین متناظر انسان و عالم و شناخت مبتنی بر کیفیات مشترک، ویژگی‌هایی است که ترغیب به رجوع به این رویکرد می‌کند. لذا می‌توان چنین دستگاهی را شناخت و بر مبنای آن، نظامی نظری برای کاروبار معماری امروز پی افکند. این نظام نظری «معماری طبایع» نامیده شده است. با این رویکرد می‌توان حوزه‌های مختلف معماری را بررسی و در آن‌ها نظریه‌هایی طرح کرد؛ ازجمله در کم و کیف پدید آوردن اثر معماری و پدیدآورندۀ اثر، مطالعه و بررسی خصوصیات اثر (محیط مصنوع)، نسبت اثر با احوال و خصوصیات انسان و نسبت سیاق با اثر و بهره‌بردار. در این مقاله، با راهبرد استدلالی، امکان طرح این رویکرد بررسی و پرسش‌های پیش روی آن طرح شده است. مقاله در چهار بخش اصلی تنظیم شده است. بخش اول و دوم مقدمات ورود به موضوع‌اند: نخست مقدماتی دربارۀ کلیت و سابقۀ موضوع آمده و در بخش دوم به نکات معمارانه در متون طب و چگونگی اقتباس این دستگاه از آن پرداخته شده است. بخش سوم بیانِ مختصرِ چیستی و چگونگی طبیعیات و چهارگانه‌ها در آن است. در بخش چهارم نیز چگونگی حضور این مفاهیم در معماری شرح شده است. برای این منظور نخست کلیت رویکرد در قالب گزاره‌هایی روشن بیان و سپس چگونگی تسری آن در حوزه‌های مختلف معماری در خلال پرسش‌هایی نشان داده شده است. ■ واژه‌های کلیدی : کیفیات مشترک، ارکان (آب، باد، خاک، آتش)، مزاج، معماری، طب، طبیعیات، حکمت.
|
