گزارش ها   
 

 داستان دو باغ / از منچستر تا قلهک

باغ منچستر متعلق به ایران است و تا قبل از انقلاب اسلامی، کنسولگری ایران در منچستر بوده است و یکی دو بار در آتش سوخته اما در حال حاضر به فراموشی سپرده شده و در حال ویرانی است...

تاریخ ارسال: سه شنبه 28 بهمن 1393
به گزارش هنرآنلاین به نقل از اعتماد "یکشنبه صبح است و هوا ابری. برای عکاسی از طلوع بیرون رفتیم، حالا در انتهای خیابان دانهایم چند عکس می‌گیریم اما ساختمانی در کنار خیابان بودون (Bowdon) جلب‌توجه می‌کند.
سقف ساختمان ریخته و معلوم است که تن ساختمان در آتش سوخته. استخری پر از برگ در وسط این باغ و دیوارهای نیمه ریخته اتاق‌هایش ناراحت‌کننده‌تر از این بود که به راحتی از آن عکس بگیری.
نمی‌توانستم این ساختمان را تنها بگذارم، بعد از اینکه چند عکس از آن گرفتم دنبال صاحب این باغ گشتم" این حرف‌های راس هیل، عکاس جوان انگلیسی است که در وبلاگ خودش منتشر کرده. این باغ با شکوه که در آتش سوخته برای ایران است.
سرکنسولگری و باغ سفارت ایران این روز‌ها در منچستر تنهاست و شرایط خوبی ندارد. باغی که سال‌های زیادی است کسی از آن خبر ندارد.
محمد‌حسن حبیب‌الله‌زاده، کاردار موقت ایران در لندن در گفت‌وگو با اعتماد درباره این باغ می‌گوید: "باغ منچستر متعلق به ایران است و تا قبل از انقلاب کنسولگری ایران در منچستر بوده است. اما برای اینکه بدانید در حال حاضر چه وضعیتی دارد باید با اداره املاک وزارت خارجه صحبت کنید."

باغ در فهرست ساختمان‌های در خطر قرار دارد
سفرهای ناصرالدین شاه علاوه بر فرستادن دانشجو به اروپا و خوشگذرانی‌هایش منفعت دیگری هم داشته است. "باغ منچستر". این باغ تا سال ١٩٨٠ سفارت ایران بوده است.

باغی که نزدیک به سه هزار متر مربع مساحت دارد.
باغ منچستر در محله ترافورد قرار گرفته است. در دسامبر سال ٢٠١٠ این باغ برای نخستین بار آتش می‌گیرد. راس هیل، وبلاگ نویس و عکاس انگلیسی این‌گونه روایت می‌کند که براساس گزارش‌های آتش نشانی محله ترافود این آتش سوزی اتفاقی نبوده است.
در یکی از سایت‌های وابسته به محله ترافورد، مردم این محله درباره این باغ از رفت‌و‌آمد "افراد ولگرد" به باغ اظهار نگرانی می‌کنند، افرادی که به اعتقاد آن‌ها عامل آتش‌ سوزی ساختمان هستند.
تقریبا ٩ ماه پس از نخستین آتش‌سوزی، باغ بار دیگر طعمه حریق می‌شود. این‌بار ساختمان به‌شدت آسیب می‌بیند و خطر ورود به آن بیشتر از آن است که کسی جرات کند برای عکاسی به داخل ساختمان‌ها برود. براساس تاریخ نوشته‌های راس هیل این عکاس پس از دو آتش سوزی به این باغ سرزده و روایت کرده است که این باغ "در خطر تخریب" به سر می‌برد.
عکس‌هایی که راس هیل از آنجا گرفته است، ساختمانی را نشان می‌دهد که سقف و بخشی از دیوارهای آن کاملا سوخته و تخریب شده و استخر این باغ پر از برگ است. وضعیت باغ ایران در منچستر به اندازه‌ای بد است که کسی از آنجا مراقبت نمی‌کند و هر کسی می‌تواند به راحتی به ساختمان و اسنادی که از دوره پهلوی در آنجا مانده دسترسی پیدا کند.
"اعتماد" در مکاتبه اینترنتی با شهرداری محله ترافود ماجرای این باغ و آتش سوزی‌ها را جویا شد. تنها جوابی که تا امروز به دست ما رسیده این است که این ساختمان در فهرست "ساختمان‌های در معرض خطر" قرار دارد و به زودی اطلاعات تکمیلی درباره این ساختمان را برای ما می‌فرستند.
اما در این بین اینکه ایران چرا هیچ توجهی به ملک خود ندارد سوالی است که هم برای اهالی محله و هم برای خود مردم ایران پیش می‌آید. مردم محله ترافورد در وب سایت‌های خبری این محله نوشته‌اند که باغ و ساختمان در حال تخریب است اما کسی به آن رسیدگی نمی‌کند. براساس پیش‌بینی ساکنان این محله و عکاس انگلیسی باغ منچستر "یک و نیم میلیون پوند" ارزش دارد. یکی از اهالی محله نوشته است: "واقعا چرا؟ سوال اساسی این است که چرا ایران دارایی‌اش را به حال خود‌‌ رها کرده و هیچ ارزشی برای آن قایل نیست؟"
شاید زمانی وجود کنسولگری به اعتبار محله ترافورد شهر منچستر می‌افزود اما اکنون خانه‌ای متروکه و نیمه‌سوخته است و به گفته اهالی ترافورد به "معضل محله" تبدیل شده است. یکی دیگر از اهالی این محله نوشته: "این ملک ارزش زیادی از نظر فرهنگی و اجتماعی دارد و قطعا باید برای مسوولان ایران هم مهم باشد اما این بی‌محلی آن هم پس از دو بار سوختن درست به نظر نمی‌رسد."

باغ ١١۵ ساله‌‌ رها شده
عده‌ای از مسوولان کشور، این باغ را متعلق به فرح پهلوی می‌دانند که پس از انقلاب توسط دولت ایران از انگلستان باز پس گرفته شده است، اما این موضوع اشتباه به نظر می‌رسد و آن‌ها باغی به نام "منچستر" در شهر لندن را که امروز تبدیل به یک پارک عمومی شده با باغ سفارت ایران در شهر منچستر اشتباه گرفته‌اند.
باغ منچستر نام یکی از پارک‌های فعلی در شهر لندن است و از نظر اسم فقط با باغ سفارت ایران تشابه اسمی دارد ولی فاصله میان لندن تا منچستر حدود ٢۵٠ کیلومتر است.
امروز مشکلات این باغ، محدود به بحث مالکیت ایران یا انگلیس نمی‌شود، آتش‌سوزی‌های مکرر و بی‌توجهی بزرگ‌ترین مشکل این ملک با ارزش به حساب می‌آید. اما اختلاف ایران با انگلستان، هم بر سر مسائل سیاسی هم درباره باغ قلهک، باغ منچستر را بیشتر به انزوا کشانده است.
در سپتامبر سال ٢٠١١ به گفته سایت‌های خبری محلی منچستر، مسوولان سفارت ایران در لندن از این باغ دیدن کردند و شرایط بد این باغ را مشاهده کردند اما از نوامبر ٢٠١١ که سفیر و تمام پرسنل سفارت انگلستان از ایران خارج شدند تمامی ارتباط‌ها میان دو کشور قطع شده است. اما انتظار می‌رود با از سر‌گیری مجدد روابط سرنوشت این باغ ١١۵ ساله در اولویت کار‌ها قرار بگیرد.
در واقع نجات و احیای این باغ از نظر فرهنگی، تاریخی و... می‌تواند مهم‌ترین اقدام سفارت ایران در انگلستان بعد از بازگشایی مجدد باشد.

داستان دو باغ، از منچستر تا قلهک
در شرایطی که دولت ایران باغ منچستر را به حال خود‌‌ رها کرده است، انگلستان در تهران باغ بزرگی دارد که همیشه به بهترین شکل ممکن به آن رسیدگی کرده و تا پیش از مشکلات سیاسی بین دو کشور از آن استفاده می‌کرده است. باغ ٢٠٠هزارمتری قلهک در یکی از بهترین مناطق شمال تهران واقع است که در زمان ناصرالدین شاه به صورت عقد موقت دراختیار دولت انگلیس قرار گرفت. مقامات ایرانی می‌گویند که قراداد فیمابین پس از فوت طرفین باطل شده است. با این وجود در زمان رضاشاه، لندن سندی برای این باغ تهیه کرد که به گفته مسوولان سند معتبری به حساب نمی‌آید.
در سال ١٣٨۶، سردار می‌رفیصل باقرزاده، رییس سابق بنیاد حفظ آثار و ارزش‌های دفاع مقدس در یک کنفرانس خبری درباره باغ ایران در منچستر و باغ قلهک در تهران گفت: زمینه برای بازپس‌گیری باغ قلهک از انگلیس آماده شده است. با وجود گذشت پنج سال از اثبات حقانیت دولت ایران و غصبی بودن باغ قلهک توسط دولت انگلستان، تاکنون دولت انگلیس برای بازگرداندن این حق قانونی و مطالبه عمومی ملت ایران هیچ‌گونه گام موثر و مفیدی برنداشته و از ورود کار‌شناسی به این پرونده به‌شدت هراسان است.
"پیش از این سفیر انگلیس گفته بود که اگر ایران روی موضوع باغ قهلک پافشاری کند، لندن نیز موضوع باغ منچستر را بررسی می‌کند. حسینی، سخنگوی سابق وزارت خارجه گفته که ماجرای باغ قلهک با باغ منچستر که به گفته وی متعلق به ایران است از هم جداست. باقرزاده نیز دو موضوع باغ قهلک و باغ سه هزار متری منچستر را از همدیگر جدا کرده و تاکید کرد: تاکنون برای اثبات حق جمهوری اسلامی ایران تلاش‌های وسیعی در سطح قوه قضاییه، کمیسیون اصل ۹۰ مجلس شورای اسلامی، دیوان محاسبات کشور و همچنین معاونت حقوقی ریاست‌جمهوری به‌عمل آورده‌ایم که همگی بر حقانیت جمهوری اسلامی ایران در این ماجرا تاکید کرده‌اند که به نظر می‌رسد زمینه برای احقاق حق و بازپس‌گیری این مطالبه به حق ملت ایران آماده ‌شده است.
وقتی از کنار باغ قلهک رد می‌شوید، نسیم خنکی از درون باغ به بیرون می‌وزد. زیبایی این باغ تا حدی است که باعث شده تا عابران پیاده ترجیح دهند در کنار پیاده رو این باغ قدم بزنند. باغی که به نماد کشور انگلستان در تهران تبدیل شده و به تازگی دیوارهای آن رنگ شده است. اتفاقی که خود می‌تواند حال و روز روابط رو به گسترش ایران و انگلستان برای بازگشایی سفارت انگلستان در تهران را به نمایش بگذارد، اما در سوی دیگر نمی‌دانیم چه زمانی دیوارهای باغ منچستر را رنگ می‌زنند، ساختمان سوخته آنجا را مرمت می‌کنند، استخر پر از برگ را تمیز می‌کنند و پرچم ایران را از بام آنجا برافراشته می‌کنند، امروز که در گوشه‌ای از دنیا غربت گرفته و کسی از آن خبری ندارد.

منبع: هنــرآنلاین