کاهش رشد جمعیت در کشور فرصت خوبی برای برنامه‌ریزی در حوزه‌ی شهری‌ست
■ افزایش ۴برابریِ آمار خانه‌های خالی در ایران طی ۱۰ سال گذشته ■ توانمندسازی مردم، بهترین راه برای رفع مشکلات حاشیه‌نشینی ■ سیاست‌های مسکنی و بازآفرینی شهری، باید به سود شهرهای میانی باشد وزیر راه و شهرسازی با بیان این نکته که طبق نتایج به‌دست‌آمده، هیچ‌یک از اقداماتِ انجام‌گرفته طی ۳۰ سال گذشته راه‌حل رفع مشکل حاشیه‌نشینی نبوده است، گفت: متأسفانه این مسأله هنوز در جامعه به‌روشنی درک نشده است؛ چرا که همچنان تصور می‌شود با تخریب مناطق و یا ساختِ بیشتر مسکن مهر، مشکل رفع می‌شود. به همین دلیل باید بکوشیم تا این موارد در نظام برنامه‌ریزی شهری در همه‌ی نقاط کشور نهادینه و تبدیل به اجماع شود. به گزارش خبرنگار پایگاه خبری وزارت راه و شهرسازی بیست و نهمین جلسه ستاد ملی بازآفرینی شهری پایدار ۱۲ اردیبهشت‌ماه با حضور عباس آخوندی وزیر راه و شهرسازی، محمدسعید ایزدی معاون وزیر و مدیرعامل شرکت عمران و بهسازی شهری ایران، محمد شکرچی‌زاده رئیس مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و سایر اعضای ستاد و مسئولین ذیربط برگزار شد. وزیر راه و شهرسازی طی سخنرانی در این جلسه با اشاره به وضعیت فعلی کشور و فعالیت‌های تبلیغاتی برای برگزاری انتخابات ریاست جمهوری بیان کرد: به تصور من همزمانی انتشار آمار مربوط به اقدامات انجام گرفته در حوزه بازآفرینی در سال ۹۵ با پایان دوره دولت و همچنین مصادف شدن این اتفاق با انتخابات باعث شد تا مسائل سیاسی و انتخاباتی بر روی این گزارش مهم سایه انداخته و آنطور که لازم است درخصوص آن بحث نشود. آخوندی در ادامه با تأکید براینکه بحث تحولات جمعیتی در حوزه برنامه‌ریزی مسئله‌ای مهم و اساسی به شمار می‌رود گفت: آمار منتشر شده در سال ۹۵ برای ما در بحث ستاد بازآفرینی چه در سطح ملی و چه استانی بسیار تعیین کننده خواهد بود، چراکه این آمار نشان می‌دهد جمعیت شهری ایران در حال حاضر به ۷۴ درصد و در مقابل جمعیت روستایی به ۲۶ درصد رسیده است، از سوی دیگر این ارقام بیانگر رشد جمعیتی تنها ۱.۲۴ درصدیست که کمترین رشد جمعیت در طول تاریخ کشور تا زمان کنونی به شمار می‌رود. وی همچنین ادامه داد: همچنین طبق این آمار در حال حاضر بعد خانوار در شهر برابر با ۳.۲ نفر و در روستا معادل ۳.۴ نفر اعلام شده که به معنای فاصله بسیار اندک بعد خانوار بین این دو منطقه است. به گفته این مقام مسئول از این اعداد می‌توانیم به این نتیجه برسیم که جمعیت ایران در زمان فعلی به ثبات نسبی دست پیدا کرده و دیگر شاهد تحولات جمعیتی جدی در نقاط مختلف نخواهد بود. عضو کابینه دولت تدبیر و امید با اشاره به نقاط مثبت و منفی این اتفاق تأکید کرد: حرکت به سمت جامعه پیر روی منفی این اتفاق و عدم رخداد حوادث بزرگ در سکونتگاه‌های غیررسمی در آینده روی مثبت آن است، با ادامه این روند و کاهش رشد جمعیتی در کشور می‌توانیم تا حدودی به این اطمینان برسیم که طی سال‌های آتی جمعیت روستایی، شهری و سکونتگاه‌های غیررسمی در همین تعداد باقی‌مانده و رشد شتابان شهرنشینی نیز در این حد باقی خواهد ماند. آخوندی با بیان این مطلب که به نظر می‌رسد هم‌اکنون رشد مهاجرت روستا به شهر تقریبا کنترل شده و به شدت کاهش پیدا کرده است گفت: درحال حاضر رشد جمعیتی بیش از ۱۰ استان در کشور نسبت به سال ۹۰ منفی و یا نزدیک به صفر گزارش شده است. به گفته وی حتی رشد جمعیت در شهرهای تهران و کرج نیز (که آمار بالایی از مهاجرت‌پذیری را به خود اختصاص داده‌اند) بسیار محدود شده است. وزیر راه وشهرسازی این اتفاق را فرصت و موقعیتی مناسب برای ستاد بازآفرینی قلمداد کرد و افزود: این آمار بیانگر رویارویی ما با وضعیت نسبتا با ثباتی است که اجازه برنامه‌ریزی نسبتا خوب و تمرکز بیشتری را به ما در این حوزه می‌دهد، هرچند که مهاجرت هیچ‌گاه به طور کامل متوقف نمی‌شود ولی نکته مهم آن است که هم‌اکنون آن شتاب اولیه خود را از دست داده مگر آنکه در منطقه و شهری اتفاقی خاص رخ دهد و افراد را به سمت خود جذب کند. این مقام مسئول در ادامه سخنان خود مسئله اصلی مورد توجه در حوزه بازآفرینی در کشور را کیفیت به جای کمیت اعلام کرد و گفت: آمار خانه‌های خالی نکته بسیار مهم دیگری است که توجه ما را در این گزارش به خود جلب می‌کند، نکته‌ای که تاکنون کمتر از ابعاد گوناگون اقتصادی، فرهنگی، سیاسی و ... به آن توجه شده است. عضو کابینه دولت یازدهم با اشاره به وجود ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار خانه خالی در کشور بیان کرد: این رقم در سال ۹۰ برابر با یک میلیون و ۶۶۰ هزار خانه و در سال ۸۵ معادل ۶۳۰ هزار خانه گزارش شده است، این بدان معناست که ظرف ۱۰ سال گذشته نزدیک به ۲ میلیون خانه به آمار خانه‌های خالی کشور افزوده شده، رقمی که بسیار تکان‌دهنده و وحشتناک است. آخوندی همچنین درخصوص وضعیت خانه‌های خالی در شهر تهران نیز اعلام کرد: شهر تهران که وضعیت بدتری نسبت به سایر شهرهای کشور در این حوزه دارد در سال ۸۵ دارای ۱۲۳ هزار خانه خالی بوده که این رقم تا سال ۹۵ به ۴۹۰ هزار خانه افزایش پیدا کرده است. وزیر راه و شهرسازی در این‌باره افزود: با وجود انکه انتظار می‌رود تقاضا در تهران بیش از سایر شهرها باشد ولی می‌بینیم که طی ۱۰ سال گذشته آمار خانه‌های خالی تا ۴ برابر در این شهر و همچنین در کل کشور افزایش پیدا کرده است. عضو کابینه دولت تدبیر و امید با تأکید براینکه آمار خانه‌های خالی اعلام شده شامل ساختمان‌های نیمه‌تمام اعم از برج‌های درحال ساخت مناطق ۲۲، ۱، ۵، ۲ و ۴، واحدهای مسکن مهر بهره‌برداری نشده و همچنین واحدهای خانه دوم مانند خانه‌های ویلایی و تفریحی سطح کشور (خصوصا در نواحی شمالی) نمی‌شود گفت: با توجه به آمار به دست آمده در حال حاضر تعداد خانه‌های دوم کشور نزدیک به ۲ میلیون و ۱۰۰ هزار واحد گزارش شده که با مجموع سایر ساختمان‌های نیمه‌تمام و واحدهای مسکن مهر بهره‌برداری نشده به رقمی بالغ بر ۵ میلیون خانه می‌رسد، آماری که نشان از یک سیاست بسیار نادرست سوداگرانه در بحث سکونتگاه‌ها و برنامه‌ریزی شهری طی ۱۰ سال گذشته دارد که بدون شک بنیان توسعه شهری ایران را هدف قرار داده و اقتصاد کشور را نیز دچار اختلال کلی کرده است. به گفته وی اگر هر واحد خالی در کشور را ضرب در ۱۰۰ هزار دلار (ارزش تقریبی هر واحد) کنیم به رقمی معادل ۵۰۰ میلیارد دلار می‌رسیم که در حال حاضر با بهره‌وری به شدت ناقص و نزدیک به صفر در ایران رها شده است. آخوندی با تأکید براینکه بدون شک ارقام اعلام شده، اعدادی تکان‌دهنده در حوزه اقتصاد به شمار می‌رود گفت: در سایر کشورهای جهان رقم ۲ تا ۳ درصدی از خانه‌های موجود در هر کشور به خانه‌های خالی (برای جابه‌جایی و انتقال)اختصاص پیدا می‌کند که رقمی منطقی و پذیرفتنی محسوب می‌شود. وزیر راه و شهرسازی با بیان این مطلب که در حال حاضر در کشور نزدیک به ۲۴ میلیون خانه وجود دارد گفت: با توجه به منطق جهانی درحال حاضر در کشور ما نیز باید حدود ۵۰۰ هزار خانه خالی وجود داشته باشد ولی این درحالی است که این حوزه رقم ۵ میلیونی را به خود اختصاص داده و از هیچ توجیه عقلانی نیز تبعیت نمی‌کند. این مقام مسئول اضافه کرد: قطعا وجود بیش از ۲ میلیون خانه در کشور که تنها مالکان آن‌ها ۱۰ روز در آن ساکن هستند سیاست درستی به شمار نمی‌رود، سیاستی که هم‌اکنون در اکثر سواحل شمالی کشور ما به چشم خورده و این مناطق را دچار چنین فلاکتی کرده است. عضو کابینه دولت یازدهم در ادامه سخنان خود با تأکید براینکه قطعا سیاست پیش‌روی ستاد ملی بازآفرینی بهترین و صحیح‌ترین رویکرد موجود برای رفع مشکلات حاشیه‌نشینی، مسکن و موضوعات مربوط با آن طی ۳۵ سال پس از انقلاب اسلامی خواهد بود گفت: همانطور که می‌دانید با وجود خانه‌های خالی در کشور طرح مسکن مهر به اجرا رسید، طرحی که انجام آن ۱۰ سال به طول انجامیده و فارغ از تمامی مشکلات اقتصادی، فرهنگی، خدماتی و اجتماعی که برای کشور به همراه داشت تقریبا هیچ مشکلی را در مناطق حاشیه‌نشین و بافت‌های میانی حل نکرد. آخوندی همچنین بیان کرد: هیچ آماری در کشور وجود ندارد که نشان دهد پس از اجرای طرح مسکن مهر، حاشیه‌نشینان از مناطق سکونت خود به سمت این خانه‌ها حرکت کردند، در واقع مسکن مهر نه تنها رشد حاشیه‌نشینی را کاهش نداد بلکه همزمان دارای رشد جدی نیز طی این ۱۰ سال به همراه داشت. وزیر راه و شهرسازی با اشاره به این مطلب که آمار اعلام شده نشان می دهد این‌گونه روش مداخله‌ای با تمام هزینه‌ها و مشکلاتی که برای ملت ایران به همراه داشت هیچ کمکی به رفع مشکلات حاشیه‌ای و بافت‌های ناکارآمد نمی‌کند گفت: گزارش‌ها حاکی از آن است که با وجود واحدهای مسکن مهر بهره‌برداری نشده و همچنین ۲ میلیون و ۵۸۷ هزار واحد خالی در کشور ولی همچنان ۱۹ میلیون نفر در بدمسکنی مطلق زندگی می‌کنند که بدون شک نشان‌دهنده عدم تلاقی بازار عرضه و تقاضا در این حوزه خواهد بود. این مقام مسئول همچنین خاطرنشان کرد: براساس آمار سال ۹۵ در شهر تهران ۳.۹ میلیون خانه وجود دار، از سویی دیگر تراکم خانوار در خانه نیز به صورت ارقام کلان چیزی حدود ۰.۸۶ درصد را به خود اختصاص می‌دهد، این بدان معناست که با توجه به ارقام اعلام شده درحال حاضر خیلی بیشتر از خانوارهای موجود در تهران خانه در این شهر وجود دارد ولی به دلیل جانمایی نامناسب ۴۹۰ هزار عدد آن خالی مانده است. وی در این‌باره اضافه کرد: آمار کلان نشانگر وضع خوبی است ولی وقتی وارد جزئیات می‌شویم می‌بینیم که شرایط نامناسبی وجود دارد، درحالی که تعداد خانه از خانوارها بسیار بیشتر است ولی در عین حال وضعیت مردم در شرایط بسیار بدی است، وضعیتی که نشان‌دهنده عدم تلاقی بازار عرضه و تقاضا خواهد بود. آخوندی در ادامه سخنان خود اظهار کرد: به تصور من ستاد ملی بازآفرینی بر روی مشکل و مسئله اصلی سکونتگاه‌های غیررسمی تمرکز دارد که این مشکل نیز در سه گروه خانه اولی‌ها، ساکنین بافت‌های ناکارآمد میانی و همچنین ساکنین بافت‌های حاشیه‌ای طبقه‌بندی می‌شود. به گفته وزیر راه و شهرسازی نه اجرای طرح مسکن مهر و نه اعیان‌سازی در شمال شهر مشکل این سه گروه را رفع نمی‌کند بلکه تنها ستاد ملی بازآفرینی شهری است که با تمرکز بر مشکل اصلی این مناطق این مسائل را رفع خواهد کرد. این مقام مسئول در ادامه با بیان این نکته که طبق نتایج به دست آمده هیچ یک از اقدامات صورت گرفته طی ۳۰ سال گذشته و بیشترین دخل و تصرف‌های ۱۰ سال قبل راه‌حل رفع مشکل حاشیه‌نشینی نبوده است گفت: متأسفانه این مسئله هنوز در جامعه به روشنی درک نشده است، چراکه همچنان تصور می‌شود با تخریب مناطق و یا ساخت بیشتر مسکن مهر مشکل رفع می‌شود به همین دلیل باید سعی کنیم تا این موارد در سیستم برنامه‌ریزی شهری در تمامی نقاط کشور نهادینه و تبدیل به اجماع شود. آخوندی توانمندسازی مردم را بهترین راه برای رفع مشکلات حاشیه‌نشینی و نقاط کارآمد اعلام کرد و افزود: قطعا نه فروش شهر به سوداگران و نه رویکرد دولت در ساخت مسکن مهر مشکلی را در این حوزه حل نمی‌کند بلکه تنها توانمندسازی مردم در این حوزه چاره کار خواهد بود. عضو کابینه دولت تدبیر و امید بحث شدت تمرکز را آخرین سیاست درست و مناسب ستاد ملی بازآفرینی اعلام کرد و گفت: با توجه به این بحث اگر ۳.۹ میلین خانه را در بعد خانوار ۳.۲ نفر ضرب کنید می‌بینید که امکان پذیرش ۱۳ میلیون نفر در تهران وجود دارد، این درحالی است که تراکم مستقر در طرح جامع این شهر بیش از ۸.۷ میلیون نفر نیست. به گفته این مقام مسئول علی‌رغم اینکه خانه برای سکونت ۱۳ میلیون نفر در کلانشهر تهران فراهم شده است ولی این خانه‌ها پر نشده‌اند. وزیر راه و شهرسازی با بیان این نکته که این اتفاق و عدم استفاده از تمام ظرفیت تهران برای ما مسئله‌ای امیدوارکننده‌ای است گفت: این بدان معناست که بحث شدت تمرکز در شهر تهران در حال کنترل بوده و می‌شود بر مبنای آن برنامه‌ریزی‌های گسترده‌ای را انجام داد. عضو کابینه دولت تدبیر و امید در این خصوص ادامه داد: قطعا رشد صفر شهرهای دارای کمتر از ۲۵۰ هزار جمعیت فرصتی است که این شرایط برای ما به وجود می‌آورد. وی اضافه کرد: طبق بررسی‌های انجام شده رشد جمعیتی استان‌ها بیشتر معلول رشد شهرهای بزرگ بوده و شهرهای زیر ۲۵۰ هزار نفر رشدی نزدیک به صفر را به خود اختصاص می‌دهند. آخوندی رشد ناچیز این شهرها را نشان‌دهنده دو نکته مثبت و منفی دانست و افزود: نادرستی سیاست‌های گذشته و تشدید تمرکز نکته منفی آن و برخورداری فعلی ما از ظرفیتی بزرگ در شهرهای میانی نکته مثبت آن به شمار می‌رود. این مقام مسئول خاطرنشان کرد: اگر به شهرهای میانی توجه کرده و سیاست‌های وضع شده را به نفع این شهرها تنظیم کنیم قطعا این مناطق ظرفیت پذیرش بسیار خوبی را با هزینه‌های بسیار کم دارند چراکه از زیربناهای لازم برای سکونت برخوردار هستند. وزیر راه و شهرسازی در ادامه با تأکید براینکه سیاست‌های در حوزه برنامه بازآفرینی شهری و سیاست‌های مالی حوزه مسکن باید به نفع شهرهای میانی باشد گفت: خوشبختانه ستاد بازآفرینی در حال حاضر به سمت این مسئله حرکت می‌کند، درحال حاضر، نرخ رشد تسهیلات ارائه شده نسبت به قیمت مسکن در شهرهای میانی خیلی بیشتر از نرخ تسهیلات نسبت به قیمت مسکن در شهرهای بزرگ است که بدون شک سیاستی خوب و کارآمد در این حوزه به شمار می‌رود. عضو کابینه دولت یازدهم در این باره اضافه کرد: سیاست‌های حاشیه‌ای نیز در این مسیر بسیار مهم خواهد بود، فرض کنید مخابرات بتواند سیستم ارتباطی را در شهرهای میانی بسیار توسعه دهد از سوی دیگر آموزش و پرورش، بهداشت، حمل و نقل، فرودگاه‌ها و بهره‌مندی شهرهای میانی به هواپیماهای کوچک و هرگونه خدمات دیگری که به این شهرها، اضافه شود، در این صورت قطعا می‌تواند علاقمندی به زندگی در این مناطق را بیشتر کند. وی ضمن اشاره به این نکته که ما باید در جلوگیری از توسعه مناطق حاشیه‌نشین به سمت شهرهای میانی حرکت کنیم گفت: امیدوارم بتوانیم اقدامی را که هم‌اکنون آغاز کردیم با جدیت تمام ادامه دهیم چراکه این طور سیاست‌ها قطعا نیاز به تداوم‌های طولانی مدت دارد.
|
