■ خسارت ناشی از خشکی زاینده رود ۵ برابر تولید ناخالص ملی

خسارت ناشی از خشکی زاینده رود ۵ برابر تولید ناخالص ملی

استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی گفت: ایران از اقتصاد متکی به نفت باید عبور کند و درآمدهای نفتی را از هزیه های جاری جدا کند.

به گزارش ایمنا سعید لیلاز در نشست مقایسه تطبیقی شرایط اقتصادی و تاریخی معاصر، با اشاره به اینکه هر زمان درآمدهای نفتی ایران افزایش یافت موجب تغییرات سیاسی و اجتماعی در سطح کلان و همچنین تغییر در ساختار اجرایی و اداری کشور شده است، اظهار داشت: در این شرایط حتی قوی ترین نهادهای حکومتی و اجرایی نتوانست جلوی خواسته های عمومی را در مصرف درآمدهای نفتی بگیرد.

وی خاطر نشان کرد: در تاریخ ۷۰ ساله اقتصاد ایران تاکنون پنج بار شاهد افزایش درآمدهای نفتی ایران بودیم و هیچ ساختاری نتوانست این درآمدها را سامان دهی کند زیرا در طوفان افزایش درآمدهای نفتی ایستادگی هر ساختاری حتی پارلمان به عنوان قوی ترین ساختار کشور به شکست می انجامید.

استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی مجموعه نفت ایران را بنگاهی اقتصادی خواند که نقش آن در درآمد ایران معادل ۲۰ برابر بزرگترین بنگاه اقتصادی در امریکاست.

وی با تشریح رفتار مردم در زمان افزایش درآمدهای نفتی، گفت: براساس علم جامعه شناسی هر دوره پرکاری در فعالیت اقتصادی یک دوره آسودگی یا رویکرد «بده بخوریم»ایجاد می کند.

رویکرد دولت در کاهش نرخ تورم قابل تقدیر است

لیلاز قدرت خرید قشر کارگر را نسبت به سال ۸۹ دارای ۴۰ درصد کاهش دانست و تصریح کرد: جای تعجب است که قدرت خرید مردم به شدت کاهش یافته است، تورم مواد غذایی در مرداد ۹۲ در حدود ۶۰ درصد بوده و این مساله موجب شده که آثار تورم بیش از ۳ برابر بر قشر ضعیف جامعه تاثیر داشته باشد.

وی با اشاره به پیدایش نفت و تاثیر آن بر اقتصاد ایران، گفت: طی ۱۰۰ سال پیدایش نفت بیش از ۳ هزار میلیارد دلار از فروش نفت به اقتصاد کشور تزریق شده اما تحول گسترده در تولید ناخالص داخلی ایران ایجاد نکرده است.

استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به تاثیر خاص نفت بر اقتصاد کشور، اظهار داشت: رضا شاه اجازه ورود بودجه و پول نفت را به داخل چرخه اقتصادی کشور نمی‌داد و بر لزوم اداره کشور توسط بودجه‌های دولت تاکید داشت اما در سال ۱۳۱۲ که اختلافات ایران و بریتانیا بر سر مساله نفت اوج گرفت شرایط دستخوش تغییراتی در این حوزه شد.

لیلاز قرارداد مظفرالدین شاه را به خاطر تاکید بر استفاده از کارگران ایرانی برای صنعت نفت دارای نقطه قوت دانست و تصریح کرد: حرکاتی نظیر قراردادی که مظفرالدین شاه بست موجب شد تا در سال ۱۳۱۲ سهم ایران از درآمدهای نفتی از ۱۶ درصد به ۲۵ درصد افزایش یابد و با جرقه‌های اولیه جنگ جهانی دوم، قیمت نفت افزایش زیادی پیدا کرد که موجب افزایش درآمد برای کشور شد.

استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی اظهار داشت: بر اثر جنگ جهانی دوم و بالا رفتن میزان تولید نفت ایران به خاطر تامین درآمدهای جنگی، اقتصاد کشور از طریق نفت از نظر درآمدی بسیار پویا شد و نخستین برنامه‌های عمرانی کشور به لطف این درآمدها به مرحله طرح و اجرا رسید و این مساله بیانگر نقش نفت در شکل‌گیری برنامه‌های مهم در کشور است.

وی هدف از تشکیل سازمان برنامه و بودجه در سال ۱۳۲۵ را مدیریت کردن درآمدهای نفتی دانست و گفت: در سال ۱۳۱۵ شورای عالی برنامه ریزی در کشور تشکیل می شود تا درآمدهای نفتی را به سرمایه گذاری در ایجاد کارخانه تبدیل کند.

تورم دو رقمی از ابتدای دهه ۵۰ شمسی در اقتصاد ایران ایجاد شد

لیلاز دهه ۴۰ شمسی را طلایی ترین دهه تاریخ اقتصاد ایران برشمرد و گفت:هرگز اتفاقات این دهه در اقتصاد کشور تکرار نشد زیرا توسعه واحدهای تولیدی و سرمایه گذاری درآمدهای نفتی در بخش تولید و زیرساختها را در این دوره شاهد بودیم. وی ظهور تورم در اقتصاد ایران را مربوطه به اویل دهه ۵۰ دانست و گفت: تا قبل از آن تورم ایرانی تک رقمی بود به نحوی که قیمت مسکن در سال ۴۸ به قیمت سال ۴۰ بازگشته بود اما در دهه ۵۰ به دلیل افزایش درآمدهای نفتی تورم در اقتصاد ایران رشد پیدا کرد.

وی تصریح کرد: انقلاب اسلامی اقتصاد ایران را در اواخر دهه ۵۰ نجات داد زیرا اقتصاد ایران دامنگیر بیماری هلندی شده بود و تزریق درآمدهای نفتی به هزینه های جاری غیر قابل کنترل شده بود.

استاد اقتصاد دانشگاه شهید بهشتی با اشاره به مقدمه برنامه ششم عمرانی قبل از انقلاب، گفت: در مقدمه این برنامه رخداد اجتماعی به دلیل کسری بودجه دولت و افزایش میزان بدهی های دولت پیش بینی شده بود.

لیلاز تاکید کرد: اقتصاد ایران در سال ۱۳۵۶ به بن بست رسیده بود و درآمد سرانه ایران برای نخستین بار منفی شده بود. وی به نقش ایران در اوپک (سازمان کشورهای تولید کننده نفت) که همواره خواستار افزایش قیمت نفت بوده اشاره کرد و گفت:عربستان همواره به دنبال کاهش قیمت نفت و افزایش تولید بوده ولی ایران متفاوت تر از عربستان به موضوع نفت نگاه می کند.

علم اقتصاد جای قوی کردن رگ گردن نیست

وی علم اقتصاد را علم عدد و رقم و واقعیت های علمی توصیف کرد و گفت: این علم جایی برای قوی کردن رگ گردن نیست. لیلاز خاطر نشان کرد: اقتصاد و تاریخ ایران بدون تطبیق زمانی و تحلیل موولفه های آن نتیجه ای حاصل نمی کند.

فرهنگ مصرف با افزایش قیمت اصلاح می شود

لیلاز در بخش دیگری از سخنان خود با انتقاد از فرهنگ مصرف انرژی در ایران، گفت: با وجود توصیه های بسیار در صرفه جویی انرژی همچنان شاهدیم که فرهنگ مصرف تغییر چندانی نکرده است و تنها راه اصلاح مصرف افزایش قیمت است.

وی افزود: چرا مردم در مصرف زعفران افراط نمی کنند زیرا قیمت آن بالاست ولی چون قیمت آب ارزان است مصرف بیشتری را شاهدیم.

چالش های اصلی اقتصاد کشور، اشتغال، رکود و تورم است

رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران در این نشست گفت: ایران در دو دهه ۶۰ و ۷۰ انفجار جمعیت داشته و دو دهه باید برای آنها اشتغال ایجاد شود .

علی شمس اردکانی با بیان اینکه ما اکنون حدود چهار و نیم میلیون دانشجو داریم، ادامه داد: در هر سال یک میلیون دانشجو از دانشگاه بیرون می آیند و باید برای آنها اشتغال ایجاد کرد.

وی با بیان اینکه نرخ بیکاری در کشور در چند سال اخیر بالا بوده است اظهار کرد: رشد درآمدهای نفتی و منابع ارزی این مشکل را حل نکرده است.

این کارشناس، نرخ فعلی بیکاری را ۱۰.۴ درصد اعلام و بیان داشت: اگر جوانان ما شغل و درآمد نداشته باشند ، همه مفاسد از آن در می آید.

وی به صادرات روزی یک میلیون و ۲۰۰ هزار بشکه نفت ایران اشاره و تصریح کرد: ما معادل پنج میلیون بشکه در روز مصرف می کنیم اما معادل آن در تولید کشور وارد نمی شود که این همان سیاست «بده بخوریم» است.

رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت: ما قرار بود با برنامه پیش بریم اما اجرای برنامه های توسعه با آسیب همراه است.

وی با اشاره به برخی آسیب های برنامه توسعه افزود: عدم رعایت زمان بندی موجب گسست از برنامه بودجه شده و محدوده عملی قانونی مجلس در تغییر لایحه برنامه مشخص نیست.

شمس اردکانی، کنترل ناقص بر سیاست ها، عدم تحلیل هزینه فایده دقیق پروژه های انتفاعی و عدم آمار به روز را از دیگر آسیب های برنامه های توسعه کشور خواند.

وی به نتایج برنامه پنجم توسعه و مقایسه آن با پیش بینی های اولیه اشاره و اظهار کرد: مقرر بود رشد اقتصادی کشور به هشت درصد برسد اما در عمل منفی دو درصد بوده است. وی همچنین رشد سرمایه گذاری در برنامه پنجم توسعه را ۱۱.۲ درصد اعلام و بیان کرد: اما در عمل این شاخص منفی ۱۲ درصد است.

وی همچنین نرخ تورم و رشد نقدینگی بر اساس برنامه پنجم توسعه را به ترتیب ۱۲.۸ و ۲۱.۴ درصد خواند و افزود: اما در عمل این دو به ۲۴.۵ و ۲۶ درصد رسیده اند.

وی درآمد ایران از محل صادرات نفت و گاز در سال ۸۸ را ۷۰ میلیارد دلار، در سال ۸۹ حدود ۱۱۸ میلیارددلار و در سال ۹۲ معادل ۶۲ میلیارد دلار اعلام و اظهارکرد: اما این درامدها خوب مدیریت نشد.

این کارشناس، دوران رشد اقتصادی با ثبات بالا در کشور را در سال های ۸۲ تا ۸۷ دانست و گفت: اما در سال های ۹۱ و ۹۲ ما رشد اقتصادی منفی ۵.۸ درصد را داشتیم.

وی همچنین با اشاره به روند تورم در کشور افزود: تا سال ۵۲ نرخ تورم در ایران پایین بوده اما از زمانیکه تزریق پول نفت در کشور آغاز شد تورم بالا رفت.

وی با بیان اینکه در سال ۷۴ که درآمد نفتی بالا رفت ما به تورم ۵۰ درصد رسیدیم ادامه داد: نرخ تورم در سال ۹۱ حدود ۳۵ و در سال ۹۲ بالای ۴۰ درصد بود.

شمس اردکانی با اشاره به صادرات غیر نفتی گفت: واردات کالا با رشد بیشتری نسبت به صادرات غیر نفتی رشد کرده که نشان دهنده فرهنگ «بده بخوریم» است.

وی سهم کالاهای سرمایه ای و نیمه سرمایه ای بین واردات کالا را اندک دانست و گفت:اگر این وضعیت اصلاح نشود درآمد سرانه افغانستان تا ۳۰ سال آینده از ایران بیشتر می شود.

رییس کمیسیون انرژی ایران همچنین به مقایسه درامد مالی ایران با دو کشور ترکیه و عربستان اشاره و اظهار کرد: درآمد ایران در سال ۲۰۰۵ معادل ۴۰ درصد ترکیه و ۸۰ درصد عربستان بود که این رقم در سال ۲۰۱۰ به ترتیب به ۳۰ و ۵۰ درصد رسیده است.

وی با بیان اینکه بر اساس سند چشم انداز ۱۴۰۴ ما باید رتبه اول خاورمیانه را داشته باشیم افزود: ترکیه در سیاست بازی های منطقه ای تا کنون بیشتر از ما سود برده است.

وی با طرح این سوال که درآمد فروش روزانه ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز و ۱.۲ میلیون بشکه نفت به کجا می رود گفت: ما به اندازه کافی سرمایه داریم اما نباید آنها را ضایع کنیم بلکه باید در تولید و اشتغال بکار گرفت.

وی همچنین در بخشی از سخنان خود به خشکی زاینده رود اشاره و بیان کرد: خسارت ناشی از خشکی زاینده رود، پنج برابر تولید ناخالص ملی امروز ایران است.