ناکامی نظام مهندسی و شهرداری در رعایت مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان
■ مهندسان چگونه ساختمان‌های بهره‌ور طراحی کنند؟ با گذشت چندین سال از تصویب مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان و تکلیف سازندگان به اجرای آن، هنوز این مبحث در ساخت‌وسازها رعایت نمی‌شود و صاحب‌نظران، مشکل ریشه‌ای در مسیر اجرای مبحث ۱۹ و رعایت الزامات صرفه‌جویی در مصرف انرژی را وجود نهادهای گوناگون در این صنعت می‌دانند. به گزارش «صما» اگرچه شهرداری‌ها به عنوان متولی صدور پایان کار ساختمان، تاکنون اجباری در رعایت مبحث۱۹ مقررات ملی ساختمان در ساخت‌وسازها نداشته و حتی به ساختمان‌های فاقد مبحث۱۹ پایان کار داده است، اما اینکه سازمان‌های نظام مهندسی در زمینه کاهش مصرف انرژی و به حداقل رساندن آن در ساختمان‌ها تا چه حد اثرگذار بوده و ایفای نقش کرده‌اند، پرسشی است که صاحب نظران در پاسخ به آن معتقدند: «به طور کلی نه سازمان‌های نظام مهندسی و نه شهرداری‌ها در حوزه مصرف انرژی در صنعت ساختمان، تا به امروز نتوانسته‌اند موفقیت‌های خاصی را کسب کنند.» بر همین اساس، طبق آمار مبحث ۱۹ مقررات ملی ساختمان مرتبط با بحث کاهش و بهینه‌سازی مصرف انرژی، تاکنون تنها در حد بسیار ناچیزی در کشور اجرا شده و طبق اعلام مسئولان ذیربط درصدی که از مبحث ۱۹ در ساخت وسازها رعایت می‌شود، تک رقمی است. این معضل نشان می‌دهد که نهادهای مسئول در این حوزه، بیشتر در بخش کاهش و بهینه سازی مصرف انرژی حرف زده‌اند و به هیچ وجه نتوانسته اند اقدام عملی در این بخش انجام دهند. حال در شرایطی که سالیان سال است در دیگر کشورها به سوی احداث ساختمان های سبز و یا ساختمان‌های دارای حداقل مصرف انرژی گام برداشته‌اند و به طور جدی و اجباری هم دولت‌ها و هم سازندگان مسکن در این مسیر حرکت می‌کنند، جای تاسف است که در کشور ما هنوز مقررات حداقلی برای بهینه سازی مصرف انرژی رعایت نمی‌شود. از طرفی مردم و حتی سازندگان، هیچ گونه آشنایی با مقوله ساختمان سبز ندارند و کسانی هم که در این خصوص مطالبی را شنیده‌اند، ساختمان سبز یا ساختمان دارای مصرف انرژی صفر را نه به عنوان یک الزام، بلکه در قالب یک پدیده لوکس به حساب می‌آورند که گویا نیاز چندانی هم برای توجه به آن در ساخت و سازها احساس نمی‌شود. 
احداث خانه های سبز، یک تعریف ایده آل گرایانه به گزارش «صما» برخی از صاحب نظران بر این باورند که احداث ساختمان‌های سبز در کشور جهت بهینه‌سازی مصرف انرژی، آنچنان هم مسئله پیچیده‌ای نیست و این ساختمان‌ها بر اساس آن دسته از قوانین و استانداردهای بین‌المللی احداث می‌شود که ایران هم از آنها تبعیت می‌کند؛ لذا در صورتی که قوانین موجود در بخش ساخت وساز یکپارچه سازی و براساس آنها ساختمان سبز تعریف شود، ساخت آنها در کشور امکانپذیر است. اما در مقابل گروه دیگری از کارشناسان بر این باورند که با توجه به ظرفیت و پتانسیل کشور در بخش اجرا و تخصص، احداث ساختمان‌های سبز آنطور هم که تصور می‌شود، ساده و آسان نیست. چرا که ساختمان های سبز باید در همه ابعاد در اوج قرار داشته باشند و ساخت این ساختمان‌ها باید با آخرین تکنولوژی‌های نوین در حوزه صنعت ساختمان همراه باشد. همچنین ساختمان‌های سبز قطعا باید دارای حداقل پرت انرژی از لحاظ برودتی و حرارتی بوده و در عین حال مصالح به کار رفته در آنها باید بسیار خاص و نوین باشد. ضمن اینکه این خانه‌ها باید از لحاظ سازهای و معماری نیز باید با آخرین دیدگاه‌ها و دانش روز در این بخش همراه باشد. با این اوصاف به عقیده این افراد، در شرایطی که در کشور ما هنوز مقررات ملی ساختمان به عنوان حداقل خط قرمز برای حوزه صنعت ساختمان و ساخت و سازهای شهری در اقصی نقاط کشور و در بسیاری از مناطق شهری اجرایی نمی‌شود و در زمینه اجرای آن با مشکلات و موانع متعددی مواجه هستیم، بحث احداث ساختمان سبز در کشور آرمانی و ایده آل گرایانه است. آنها می‌گویند: «در حالی که ما در اجرای مقررات ملی ساختمان به عنوان حداقل‌ها به دلایل مختلف، دچار مشکل هستیم، اکنون چگونه می‌توانیم این شیوه ایده‌آل ساخت وساز را به عنوان ساختمان‌های سبز در حوزه صنعت ساختمان تعریف کنیم؟» بر این اساس، می‌توان گفت که اگر همه بخش‌های دست اندرکار و ذیربط بسیج شوند، شاید بتوان نمونه‌هایی از خانه های سبز را در کشور احداث کرد، اما به یقین این موضوع به صورت فراگیر نخواهد بود و به یک فرهنگ در بخش ساخت و سازها تبدیل نمی‌شود. چون با توجه به نوع سیاستی که در حوزه صنعت ساختمان کشور حاکم است، در حال حاضر تحقق این مسئله امکان پذیر نیست. 
دو رکن اساسی برای ارتقای مهندسان طراح و محاسب از سوی دیگر، کارشناسان یکی از ضعف‌های موجود در این زمینه را نبود نوگرایی و خلاقیت در طراحی ساختمان هایی می‌دانند که از نظر مصرف انرژی در سطح بسیار پایینی باشد. بر همین اساس در این بخش نقش سازمان نظام مهندسی را به عنوان یک نهاد حرفه‌ای و تخصصی که جمع کثیری از مهندسان رشته‌های هفت گانه را تحت پوشش قرار داده است، نباید نادیده گرفت. با این حال شواهد حاکی از آن است که مهندسان عضو این سازمان در این مورد خاص هم راه به جایی نبرده اند و برای بهبود این وضعیت در سازمان‌های نظام مهندسی، راهکاری که مسئولان این نهاد به آن اشاره می‌کنند، ارتقای سطح مهندسان است. به گفته این کارشناسان، در حوزه تحصیلات دانشگاهی مرتبط با طراحی در صنعت ساختمان به طور قطع باید دوره های آموزشی تکمیلی و متمم برای ارتقای سطح فارغ التحصیلان برگزار شود و در عین حال برگزاری این دوره‌ها برای مهندسان عضو سازمان نظام مهندسی نیز الزامی است. بنابراین در این زمینه دو آیتم مطرح است؛ یعنی تجمیع مباحث تئوری که در بخش‌های تخصصی اعم از سازه، تاسیسات، معماری که به مهندسان جوان ارائه می‌شود، با آموزش‌های نوینی که باید به مهندسان ارائه شود. برای مثال مهندسان می‌توانند نحوه طراحی ساختمان‌های بلندمرتبه یا برج‌ها در ایران چه از لحاظ سازه ای و چه از لحاظ تاسیساتی را از طریق دروس دانشگاهی بیاموزند و در حوزه صنعت ساختمان، وقتی در عرصه عمل وارد می‌شوند، با رعایت و اجرای مقررات ملی مربوطه و استفاده از تجارب موجود در این بخش، می‌توان مهندسان را برای طراحی ساختمان‌های با طراحی مدرن و موثر در بهینه سازی مصرف انرژی آماده کرد. درمجموع آموزش‌های خاصی برگرفته از دروس و مباحث دانشگاهی به عنوان اطلاعات اولیه و نیز آموزش مباحث تجربی توسط افراد مورد تایید برای ارتقای سطح طراحی مهندسان لازم است تا با دسترسی به این مجموعه‌ها بتوانند به عنوان یک طراح و محاسب نوگرا در رشته های هفت گانه به خصوص معماری، عمران، برق و مکانیک وظیفه اصلی خود را انجام دهند و در کاهش مصرف انرژی در ساختمان های ایفای نقش کنند. یادآور می‌شود، دومین همایش «اجرای قوانین انرژی در ساختمان» در تاریخ ۱۰ و۱۱ آبان ماه سال جاری به همت مجتمع رسانه‌ای ساختمان(مرکز همایش‌های صما) با همکاری وزارت راه و شهرسازی، وزارت نیرو، شهرداری تهران، سازمان حفاظت محیط زیست، سازمان ملی استاندارد ایران و سازمان‌های نظام مهندسی ساختمان در محل مرکز همایش‌های صدا و سیما برگزار می‌شود.
|
