■ نظام مهندسی با مهندسانِ متخلف برخورد اساسی کند

نظام مهندسی با مهندسانِ متخلف برخورد اساسی کند
■ وزارت راه اختیار جذب ناظران مقیم را به اداره‌های راه وشهرسازی بدهد

با این که طی سال‌های اخیر تأکیدهای بسیاری بر ساخت‌وساز اصولی و مهندسی در راستای کاهش پیامدهای منفی ناشی از احداثِ غیرتخصصیِ ساختمان‌ها در شرایط بحرانی و یا وقوع حوادث طبیعی و غیرطبیعی می‌شود، اما همچنان بخش اعظمی از ساختمان‌ها راسازندگان غیرفنی، غیرمتخصص و بی‌سواد می‌سازند.

در این گزارش مدیران کل راه و شهرسازی استان‌های مازندران، اردبیل و کرمان در گفت‌و‌گو با «صما» وضعیت ایمنی ساخت وسازها و توجه به الزامات زیست محیطی در استان‌های متبوع خود را تشریح کرده اند.

مشکلات مالی و ناآگاهی کارفرمایان، اولین موانع رعایت ایمنی

در همین راستا مدیرکل راه ‌‌و شهرسازی استان مازندران با اشاره به برگزاری سمینار HSE در این استان طی چند ماه اخیر گفت: مبحث ۱۲ مقررات ملی ساختمان به بحث HSE و ایمنی می‌پردازد و برگزاری این همایش با کمک دانشگاه­های استان کمک بسیار موثری در راستای ارتقای کیفیت و ایمنی ساخت‌وسازها بوده و تقریباً در استان نمود خوبی پیدا کرده است.

حیدر نوروزی در گفت ‌و گو با «دبیرخانه‌ چهره سال صنعت ساختمان» با اشاره به عضویت حدود ۳۰ هزار نفر در سازمان نظام مهندسی استان مازندران افزود: سمینار HSE با استقبال جمعیت زیادی از مهندسان، انبوه­سازان، مسئولان عالی رتبه وزارت راه و شهرسازی و مسئولان نهادهای دیربط مواجه شد و علاوه بر افتتاحیه، حتی در اختتامیه این کنفرانس حدود ۱۲۰۰ نفر حضور داشتند و این حضور چشمگیر مهندسان، نشان از تفاوت این سمینار با سایر همایش ها داشت.

وی با بیان اینکه در حوزه ایمنی در ساخت و سازهای مازندران اقدامات خوبی انجام شده است ادامه داد: درواقع برگزاری این سمینار موجب شده تا فرهنگ‌سازی در بحث HSE به‌تدریج در استان شروع شود و امیدواریم که با برگزاری این همایش به مباحث ایمنی مطابق با مبحث ۱۲ دسترسی پیدا کنیم. البته هنوز آغاز راهیم، ولی اقدامات انجام شده در حد قابل‌قبولی است و پیگیری می‌کنیم که به حد ایده آل ‌هم برسیم.

نوروزی همچنین با اعلام اینکه دبیرخانه دائمی HSE هم در استان مازندران راه اندازی شده و استقبال بسیار خوبی از این دبیرخانه صورت گرفته است تصریح کرد: این مباحث از سوی این دبیرخانه دائمی رصد می­شود و طی چند ماه آینده قرار است کنفرانس دیگری را در این راستا برگزار کنیم و امیدواریم که اتفاقات و تحولات خوبی در این بخش بیفتد.


وی با بیان اینکه کلیپ پخش شده در رابطه با موضوع ایمنی در این سمینار تاثیر خوبی روی نزدیک به سه هزار نفر از ناظران حاضر در همایش گذاشت عنوان کرد: خوشبختانه بعد از این همایش حوادث ناگواری را در مباحث مربوط به ساخت­وسازهای نظام مهندسی، ساختمان­های دولتی و یا شهری شاهد نبوده­ایم.

این مسئول همچنین با اشاره به امضای چند تفاهم­نامه در این رابطه اظهار داشت: تفاهم­نامه هایی بین اداره راه و شهرسازی با سازمان نظام مهندسی، اداره کار، تعاون و رفاه اجتماعی و دانشگاه علوم پزشکی به عنوان یک سند رسمی امضا شده و در این کنفرانس در حضور معاون وزیر راه و شهرسازی و استاندار بین نهادهای مزبور مبادله شد.

وی در عین حال درخصوص مشکلات و موانع موجود در مسیر رعایت ایمنی در ساخت وسازها گفت: بیشتر این مشکلات ناشی از مسائل مالی است. از طرفی در حال حاضر مشکل عمده دیگری که در بخش رعایت ایمنی وجود دارد، عدم آشنایی کارفرمایان با این موضوع است که البته با برگزاری سمینار HSE این آشنایی افزایش یافت و اطلاع­رسانی در استان انجام گرفت و تقریبا این موضوع در حال فرهنگ­سازی است.

نوروزی همچنین با اشاره به اهمیت بالای الزامات زیست­محیطی در استان مازندران تاکید کرد: علاوه بر حوزه­های شهرسازی و مسکن، در بخش راه هم مسائل مربوط به محیط­زیست و اصول زیست­محیطی در پروژه­های ما لحاظ می­شود و برای اجرای یک پروژه قطعا مطالعات زیست­محیطی جزو لاینفک آن است. به خصوص اگر این طرح ها جزو پروژه های عمرانی و ملی باشند، درآن صورت حتما باید پیوست زیست محیطی و پدافندی داشته باشند تا کمیسیون ماده ۲۱۵ آن از طریق سازمان مدیریت و برنامه­ریزی کشور اخذ شود.

سازندگان بی سواد در رعایت ضوابط ایمنی کوتاهی می کنند

علاوه بر این مدیر کل راه ‌‌و شهرسازی استان اردبیل با انتقاد از اینکه وضعیت ایمنی در ساخت و سازهای این استان رضایت بخش نیست گفت: متاسفانه ساخت و سازهای انجام شده از ایمنی مناسبی برخوردار نیستند، به این دلیل که سازندگان اکثرا جزو افراد غیرفنی و غیرمتخصص هستند و سواد و دانش لازم برای ساخت و ساز اصولی و تخصصی را ندارند.

محبوب حیدری در گفت ‌و گو با «دبیرخانه‌ چهره سال صنعت ساختمان» با ارائه مثالی تشریح کرد: برای نمونه سازندگان به اهمیت کیفیت و عمل آوری بتن پی نبرده اند و علیرغم اینکه در ساختمان ها از بتن با کیفیت خوب استفاده می کنند، اما به دلیل اینکه به خوبی آن را عمل آوری نمی کنند و از مزایای آب دادن بتن آگاه نیستند و این کار را انجام نمی دهند، درنتیجه بتن خودبه خود پوک می شود و در درازمدت از بین می رود و عمر سازه را پایین می آورد.

وی این موضوع را از معضلات موجود در بخش ایمنی دانست و اظهار داشت: معضل دوم ما در استان مربوط به سازمان نظام مهندسی است که نظارت خوبی بر کیفیت و نحوه اجرای ساختمان ها ندارد.

حیدری درخصوص اقدامات انجام شده برای رفع این مسئله بیان کرد: اخیرا طی جلسه ای با مسئولان سازمان نظام مهندسی استان صحبت های بسیاری درخصوص این موضوع که این سازمان باید تا جای ممکن برای ارتقای مشخصات فنی ساختمان ها تلاش کند، ولی متاسفانه رضایتی در ساخت و سازها نه تنها در سطح این استان، بلکه در سایر مناطق هم وجود ندارد، چون عوامل دخیل در بخش رعایت ضوابط ایمنی بسیار کوتاهی می کنند.

وی در خصوص راهکار پیشنهادی برای این معضل گفت: سازمان نظام مهندسی باید با آن دسته از مهندسان عضو نظام مهندسی که در انجام وظایف خود کوتاهی می کنند، برخورد اساسی کند. چون لغو پروانه و محرومیت دوساله یا چندساله دردی را دوا نمی کند. یعنی اگر یک ساختمان به صورت غیرفنی احداث شود و به اتکام برسد، دیگر با تنبیه مهندسان خاطی، مشکلی حل نمی شود.

حیدری در پاسخ به اینکه آیا نظارت عالیه از سوی راه و شهرسازی استان بر ساخت و سازها انجام نمی شود گفت: در این حوزه نظارت عالیه وجود دارد، ولی در استان اردبیل با حجم زیاد ساخت و ساز، هیچ یک از این اقدامات مشکلات موجود را رفع نمی کند. باید به گونه ای برنامه ریزی شود که قوانین جدی اعمال شود و مهندسان ناظر، شهرداری و نظام مهندسی هم باید در جهت جلوگیری از بروز این مسائل اقدام کنند.

این مسئول ادامه داد: وزارت راه و شهرسازی باید اختیاراتی به ادارات راه و شهرسازی استان ها بدهد و کارکنانی جذب شود که نظارت مستمری بر اجرای پروژه ها داشته باشند. همچنین نیاز است که جلساتی برگزار و تدابیری برای رفع این معضلات اندیشیده شود.

وی همچنین با بیان اینکه الزامات زیست محیطی تا حدودی در محدوده شهری رعایت می شود خاطرنشان ساخت: در کشورهای دنیا با وقوع زلزله ۸ ریشتری هیچ مشکلی در ساختمان ها پیش نمی آید، اما در کشور ما کافی است تا با وقوع یک زلزله ۶ ریشتری ۷۰ تا۸۰ درصد ساختمان ها فروبریزند و این موضوع نیازمند اقدامات جدی و برنامه ریزی دقیق است.

تبعات زلزله بم، مردم و مهندسان را بسیار ترسانده است

مدیرکل راه ‌‌و شهرسازی استان کرمان نیز با اشاره به یک دسته بندی کلی از وضعیت ایمنی ساخت و سازهای استان گفت: شهر کرمان و زرند و جیرفت و بم در پهنه­ بندی با شدت زیاد زلزله قرار دارند و جزو مناطق پرخطر هستند. پس از وقوع زلزله بم در سال ۱۳۸۲ و تخریب ساختمان ها، تغییر نگرش هم در حوزه مهندسی و هم در ذهن مردم اتفاق افتاد.

محمد مهدی بلوردی در گفت ‌و گو با «دبیرخانه‌ چهره سال صنعت ساختمان» افزود: براساس بازدید اخیر گروه نظارت معاونت مسکن و ساختمان راه ‌‌و شهرسازی استان از سطح شهر کرمان، تقریبا قریب به اتفاق ساختمان­هایی که در حوزه نظارت سازمان نظام مهندسی ساختمان قرار دارند، از ایمنی سازه­ای بالایی برخوردارند. به این علت که تبعات زلزله بم مردم و مهندسان را بسیار ترسانده است.

وی با بیان اینکه هنوز گزارشات ساخت و ساز سایر شهرها به دستمان نرسیده است عنوان کرد: در سطح ساخت و سازهای روستایی، الزاما اگر یک فرد خانه می­سازد حتما باید شناژ بتنی عمودی و افقی را اجرا ­کند. همچنین در حوزه احداث ساختمان­های بلند، هم در بخش سازه­های بتنی و هم سازه­های فلزی، وضعیت بسیار مطلوب است.

بلوردی ادامه داد: ولی اگر بخواهیم وضعیت کلی سازه­های شهر را بررسی کنیم، ساختمان­هایی که در قدیم و تحت نظارت نسبی سازمان نظام مهندسی، ساخته شده­اند، وضعیت نیمه­مطلوبی دارند. چون بعد از زلزله بم آئین­نامه ۲۸۰۰ تغییر کرد، هم اعداد و هم ضرایب آن مخصوصا در شتاب قائم و شتاب عرضی، تغییرات فاحشی کرد و روی افزایش ایمنی سازه ها بسیار تاثیر گذاشت.

به گفته این مسئول استانی، در بین ساختمان­هایی که قبل از زلزله بم ساخته شده­اند، هنوز ساختمان­هایی وجود دارند که وضعیت نامطلوبی دارند و همچنین برخی ساختمان­ها هم که شرایط آنها مطالعه شده­، به صورت مهندسی و کاملا مطلوب احداث شده اند. ولی اگر به عقب­تر و به زمان احداث ساختمان­های قدیمی و خشتی برگردیم که این ساختمان ها در یک طبقه و در بافت قدیمی شهر کرمان قرار دارند و تقریبا حالت تاریخی و قدیمی دارند، این خانه ها آسیب­پذیرند.

وی اضافه کرد: طبیعی است که در صورت وقوع یک زلزله با شدت بالا این ساختمان­های قدیمی آسیب می­بینند و در صورت آتش­سوزی، به دلیل باریک بودن عرض معابر کمک­رسانی به آنها هم می­تواند دچار مشکل باشد.

مدیر کل راه ‌‌و شهرسازی استان کرمان همچنین درخصوص میزان توجه به الزامات زیست­محیطی در ساخت و سازها گفت: در ساختمان­های شخصی­ساز اصلا الزامی در این حوزه وجود ندارد. درواقع الزامات زیست­محیطی در ساخت پروژه­های دولتی مثل بیمارستان، جاده و محدوده زیست­محیطی و پروژه های انتقال آب و برق رعایت می شود؛ به لحاظ اینکه هم در قانون برنامه چهارم و هم در قانون برنامه سوم، تاکید شده که هر پروژه باید برای تصویب به کمیسیون ماده ۳۲ برود و در برنامه پنجم ۲۱۵ دریافت کند و مطالعات زیست­محیطی آنها پیوست شود.

بلوردی در این راستا ادامه داد: برای مثال جهت ساخت یک جاده در یک منطقه ممنوعه زیست­محیطی، مطلقا سازمان محیط­­­­زیست مجوز ساخت به این پروژه را نمی­دهد و به طور کلی ساخت چنین جاده ای و پروژه های مشابه دیگر از پایه تصویب نمی­شود. ولی برای ساختمان­های شخصی ساز چنین موضوعاتی وجود ندارد، چون کسی الزام به رعایت آنها ندارد.

وی خاطر نشان کرد: درواقع ساختمان­های شخصی در محدوده شهرها ساخته می­شوند و وقتی محدوده شهری در پهنه مسکونی مصوب شده، به این معناست که در آنها الزامات زیست­محیطی رعایت شده است. فرضا خانه­های مسکونی روی زون آب شرب شهر ساخته نمی­شوند. چون در طرح تفصیلی شهر که در شورای عالی معماری و شهرسازی تصویب می­شود، پس الزامات زیست­محیطی رعایت شده و به این معناست که می­توان در آن خانه مسکونی ساخت.