■ نام مقاله: تلمبه‌ی آبکش، شاهکاری مهندسی از سده‌ی ششم خورشیدی
■ پدیدآورنده: یوسف یاسی ■ انتشاریافته در: نشریه‌ی «آموزش مهندسی ایران»، دوره‌ی ۱۶، شماره‌ی ۶۱، بهار ۱۳۹۳. ■ چکیده : ابوالعزبن رزاز الجزری از جمله دانشمندانی است که در قرن پنجم (ه.ش) میزیسته است و آنچه از وی به جا مانده، گویای توان بالای او در شاخههای مختلف علم مهندسی مکانیک از جمله مکانیک سیاّلات، طراحی اجزاء، مکانیزمها و مجموعههای مکانیکی وحتی رباتیک است. از میان طرحهای باز مانده از وی میتوان از انواع فوارهها، تلمبههای آبکش و ساعتهای مختلف آبی نام برد که هر یک در نوع خود شاهکاری بی مانند در گستره دانش مهندسی محسوب میشوند که بعضاً حتی بینندگان امروزی را نیز دستخوش شگفتی میسازند. در تحقیق انجام گرفته بخشی از این طرحها بررسی و بازنگری، باز طراحی و ساخت و آزمون شده است. در این میان، دستگاه تلمبه آبکش که از جمله شاهکارهای وی در طراحی مکانیک سیالات است، انتخاب شد و در برنامه کاری این تحقیق قرار گرفت. این دستگاه شامل یک چرخ آبی است که با جریان آب رودخانه به دوران میآید و قادر است با دوران خود سازکار مکشی یک پمپ یا تلمبه را فعال سازد تا آب از سطح رودخانه با این سازکار مکیده و به بالا دست پمپاژ شود. تاکنون سابقهای از ساخت این تلمبه در ایران وجود نداشته است و برای اولین بار پژوهشکده مکانیک سازمان پژوهشهای علمی و صنعتی ایران در قالب پروژه ای تحقیقاتی تحت عنوان " طراحی و ساخت ابداعات و اختراعات دانشمندان ایران در طول تاریخ" و بر اساس مستندات موجود طراحی و ساخته شدند. آزمایشهای انجام گرفته حاکی از عملکرد کامل و دقیق این تلمبه بودند. ■ کلیدواژگان : تلمبه‌ی آبکش، مهندسی، پمپ توربین، الجزری.
|
