خطرهایی که می‌توانند «اپل» را زمین بزنند
■ مبارزه با انحصارطلبی، تغییر پلتفرم و مسائل ژئوپلیتیک در کمین تولیدکننده‌ی آی‌فون به گزارش اکونومیست، «تیم کوک»، مدیرعامل اپل، سال ۲۰۲۴ را با مشکلاتی پرشمار آغاز کرده و شرکتش در یک ماه گذشته با موج غیرمنتظرهای از رخدادهای ناخوشایند روبه‌رو شده است: دعوا بر سر حق امتیاز ناچارش کرده ویژگیهایی را از دو ساعت هوشمندش حذف کند؛ اطلاعاتی دریافت کرده که وزارت دادگستری آمریکا به‌زودی به خاطر تخلفات رقابت منصفانه، علیه شرکت اقامه‌ی دعوا خواهد کرد؛ و بدتر از همه این که شماری از تحلیلگران وال‌استریت در این میان نمک روی زخمش پاشیده و سخنی گفتهاند که تا همین چندی پیش تصورناکردنی بود؛ آنها مدعی شدهاند سهام اپل تا کنون بیشتر از حد واقعی آن، ارزشگذاری شده است. ژانویه امسال، مایکروسافت، از نظر ارزش بازار از اپل پیشی گرفت و بر جایگاه ارزشمندترین شرکت جهان تکیه زد. این سیل اخبار منفی در روز اول فوریه که اپل جدیدترین گزارش عایدی سه‌ماهه خود را منتشر کرد، ادامه یافت. پیش‌بینی محققان دارایی و درآمد این بود که درآمد اپل در سه ماه گذشته اگر اصلا رشدی کرده باشد، رقم بسیار ناچیزی خواهد بود. گزارش منتشر شده نشان داد که اگرچه افزایش سود و فروش اپل بیشتر از پیش‌بینی‌‌‌ها بوده، اما در بازار چین که یکی از بزرگ‌ترین بازارهای اپل است، با ۱۳درصد کاهش فروش مواجه شده که نگرانی بزرگی برای این شرکت است. دوم فوریه هم اپل بار دیگر در ورطه آزمایش قرار گرفت و عرضه ویژن پرو، عینک واقعیت مجازی که سال‌ها رویش وقت گذاشته و برایش تبلیغ کرده بود را آغاز کرد. این دستگاه لوکس که با قیمت ۳۴۹۹دلار عرضه شده، قمار بزرگی روی پلتفرم تکنولوژی جدیدی است که اپل امیدوار است یک روز بتواند جای تلفن همراه را به عنوان محور تجربه دیجیتال مشتریان - و آی‌فون به عنوان منبع ثروت سازندگان - بگیرد. نشانه‌‌‌های اولیه حاکی از این است که اپل باید نگران میزان فروش این دستگاه باشد. نتفلیکس، اسپاتیفای و یوتیوب اعلام کرده‌‌‌اند که اپلیکیشن‌‌‌های پخش فیلم محبوبشان را با این دستگاه منطبق نخواهند کرد. هیچ‌‌‌کدام حرفی از علتش نزده‌‌‌اند، اما ممکن است دلیلش این باشد که همه اینها رقیب سرویس پخش فیلم خود اپل هستند و توسعه یک اپلیکیشن هوش مصنوعی احتمالا هزینه زیادی در بر داشته باشد. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود.با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود. آقای کوک می‌تواند برخی از این نگرانی‌ها را نادیده بگیرد. ممکن است اپل بتواند جایگاه ارزشمندترین شرکت دنیا را از مایکروسافت پس بگیرد. از طرف دیگر اگر استقبال از ویژن پرو با شکست مواجه شود، به دلیل آنکه تولید اولیه‌‌‌اش محدود بوده، تاثیر کوتاه‌مدتش بر درآمد اپل بی‌‌‌اهمیت خواهد بود. با تمام اینها، نادیده گرفتن مشکلات ابتدای سال برای مدیرعامل اپل گران تمام خواهد شد، چون تمام اینها خبر از چالش‌‌‌های بزرگ‌تری می‌دهند. این مسائل جزئی در سه دسته کلی قرار می‌‌‌گیرند: مشکلات قانونی و ضدانحصارگرایی، کاهش فروش اپل و افزایش تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک. در حال حاضر هیچ‌‌‌کدام از اینها تبدیل به یک تهدید نشده‌‌‌اند، اما هرکدام ریسک مخاطره‌‌‌ای بزرگ را با خود دارند. ممکن است این مشکلات به قیمت از دست دادن جایگاه اپل به عنوان ارزشمندترین شرکت دنیا تمام شوند. با اینکه اپل از سال ۲۰۱۰ به این سو از نظر ارزش بازار همیشه بین ۱۰ کمپانی برتر جهان بوده، اما تا همین چند سال پیش نسبت به سودش با ارزش پایینی معامله می‌‌‌شد. آن زمان اپل به تولید سخت‌‌‌افزار معروف بود که سنجشش سخت‌‌‌تر از نرم‌‌‌افزار است. بیشتر سال‌های دهه ۲۰۱۰ نسبت قیمت به درآمد (P/E) که نشان‌‌‌دهنده توقع سرمایه‌گذاران از سودهای آینده است، زیر ۲۰ بود که نه‌تنها با شرکت‌های HP و لنوو قابل مقایسه بود، بلکه کمتر از میانگین شرکت‌های بزرگ آمریکایی در فهرست S&P۵۰۰ هم محسوب می‌‌‌شد. با گسترش خدمات و تبدیل آن به بخش بزرگ‌تری از شرکت، سودآوری کلی اپل افزایش پیدا کرد و از ۳۸درصد در سال ۲۰۱۸ به ۴۴درصد در سال گذشته رسید. البته فروش گوشی‌‌‌های تلفن پیشرفته‌‌‌تر و گران‌بهاتر هم در این افزایش نقش داشته است. تمام اینها نسبت قیمت به سود اپل را به حدود ۳۰ رساند که با اختلاف بالاتر از متوسط شرکت‌های لیست S&P۵۰۰ و بالاتر از عدد شرکت آلفابت بود؛ هرچند از نسبت قیمت به سود مایکروسافت (۳۸) و آمازون (۷۲) کمتر بود. دردسرهای قانونی یک دسته از ریسک‌‌‌هایی که ممکن است به پیشرفت نسبت قیمت به سود اپل پایان دهد، به دردسرهای قانونی برمی‌‌‌گردد. بعضی از این دردسرها همچون مشکل حق امتیاز به نظر تهدیدهای جزئی و بی‌‌‌اهمیتی می‌‌‌آیند. ماه اکتبر کمیسیون تجارت بین‌المللی رای داد که اپل حق مالکیت حسگر اندازه‌‌‌گیری اکسیژن را که متعلق به شرکت تولیدکننده تجهیزات پزشکی ماسیمو بوده، نقض کرده. اپل فروش مدل‌‌‌های دارای آن فناوری را متوقف کرد و از تاریخ ۱۸ ژانویه، بدون حسگر مورد اختلاف، فروش آنها را دوباره از سر گرفت، اما بزرگ‌ترین مشکلات حقوقی اپل به کسب‌و‌کار سرویس‌‌‌هایش برمی‌‌‌گردد. از ماه مارس قوانین جدیدی در اتحادیه اروپا لازم‌‌‌الاجرا می‌‌‌شوند که اپل را مجبور می‌کند بگذارد اپلیکیشن‌‌‌هایی که در اپاستور قرار ندارند هم روی گوشی نصب شوند. با این کار اعمال دستمزد ۳۰ درصدی اپل روی اکثر خریدهای درون برنامه اپاستور سخت‌‌‌تر می‌شود (البته اپل علیه این قوانین یک دعوای قضایی ثبت کرده). وزارت دادگستری آمریکا هم به دنبال بررسی این است که ساعت هوشمند اپل با آی‌فون بهتر از سایر گوشی‌‌‌های هوشمند کار می‌کند یا نه و چرا خدمات پیام‌‌‌رسانی آن در دستگاه‌‌‌های رقیب در دسترس نیست. از طرف دیگر، اگر در دادگاه دیگری که علیه گوگل در جریان است، ادعای وزارت دادگستری مبنی بر اینکه قراردادهای گوگل با تولیدکننده‌‌‌ها ضد‌رقابتی است اثبات شود، احتمالا اپل از تقریبا ۲۰ میلیارد دلار پول بی‌‌‌زحمت در سال هم محروم می‌شود. همان‌طور که به خاطر دعوای حقوقی سال ۲۰۲۱ با شرکت بازی‌‌‌سازی «اپیک گیمز» مجبور شد نحوه اخذ هزینه‌‌‌اش از توسعه‌‌‌دهندگان نرم‌‌‌افزار برای فروش اپلیکیشن در اپاستور را تغییر دهد. البته اپل هم در این دعواهای حقوقی بی‌‌‌دفاع نیست. این شرکت در مقابل اتهامات شرکت اپیک به قوانین اپاستور، به سرعت راه دررویی پیدا کرد که بتواند همچنان بهای سنگین خود را دریافت کند. تا رای نهایی پرونده دادگستری و گوگل احتمالا چند سال دیگر مانده؛ همان‌طور که تا پایان تحقیقات وزارت دادگستری درباره خود اپل چند سالی مانده. ظاهرا پرونده‌‌‌های ضد‌رقابتی علیه غول‌‌‌های تکنولوژی تکراری شده و کک سرمایه‌گذاران هم از این موضوع نگزیده. کاهش فروش اپل در این حوزه آسیب‌‌‌پذیرتر است. تحلیلگران می‌‌‌گویند اپل سال گذشته حدود ۲۲۰ میلیون دستگاه آی‌فون فروخته که به زحمت بیشتر از ۲۱۷میلیون دستگاه در سال ۲۰۱۷ محسوب می‌شود و بعید است در سال ۲۰۲۴ افزایش چشمگیری پیدا کند. اپل تا مدتی می‌توانست کاهش فروشش را با افزایش قیمت جبران کند؛ اما الان سه سال است که رشد درآمد سالانه‌‌‌اش از ۹درصد بین سال‌های ۲۰۱۲ تا ۲۰۱۹ به یک درصد کاهش یافته. برخی از رقبا درصدد این هستند که با بهره‌‌‌گیری از علاقه مشتریان به ابزارهای هوش مصنوعی مولد همچون چت‌‌‌جی‌‌‌پی‌‌‌تی، سهم بازار اپل در گوشی‌‌‌های هوشمند را تصاحب کنند. سامسونگ اعلام کرده بود تا پایان ژانویه دسته جدیدی از گوشی‌‌‌های مبتنی بر هوش مصنوعی را معرفی می‌کند که شامل ویژگی‌‌‌های چشمگیر همچون ترجمه صوتی زنده و ویرایش تصویر و فیلم بسیار سریع است. تیم کوک هم که قبلا در این باره سکوت کرده بود، چند روز پیش اعلام کرد اپل تا پایان امسال یک بیانیه در مورد هوش مصنوعی خواهد داشت. اظهارات او بدون اینکه حاوی جزئیات زیادی باشد، نشان‌‌‌دهنده قصد اپل برای رقابت با مایکروسافت، گوگل، آمازون و دیگر شرکت‌های تکنولوژی در حوزه جدیدترین مدل‌‌‌های هوش مصنوعی است. با کلیک بر روی تصویر، مطلبی دیگر مرتبط با موضوع، در دسترس شما خواهد بود.تنش‌‌‌های ژئوپلیتیک اپل در چین هم که منبع ۱۷درصد از کل درآمدش است، با چالش‌‌‌هایی مواجه شده. به گفته بانک سرمایه‌گذاری جفریز، سال گذشته سهم اپل از گوشی‌‌‌های هوشمند این کشور کاهش یافته، در حالی که سهم بازار گوشی چینی هوآوی حدود شش‌درصد افزایش پیدا کرده است. هوآوی در ماه اوت با عرضه اولین گوشی ۵G حاوی تراشه‌‌‌های پیشرفته‌‌‌ای که تولید خود چین بودند، ناظران صنعت - و دولت آمریکا را که سال‌ها به دلیل مسائل مربوط به امنیت ملی فروش تکنولوژی به این شرکت را ممنوع کرده بود- شگفت‌‌‌زده کرد. اما تهدید بزرگ چین برای اپل، صرفا به خاطر هوآوی نیست. برنامه‌‌‌های اپل برای رشد آینده‌‌‌اش تا حد زیادی به موفقیت در بازارهای نوظهور برمی‌‌‌گردد که چین بزرگ‌ترین آنهاست. اپل به واسطه زنجیره تامین خود هم در معرض خطر چین است. به‌رغم تلاش‌‌‌های بسیار پرسروصدای اپل برای انتقال بخشی از کارخانههای تولیدی‌‌‌اش به هند، همچنان حدود ۹۰درصد از محصولات اپل - گوشی آی‌فون و کامپیوتر مک و تبلت آی‌پد- در کارخانههای چینی تولید می‌‌‌شوند. کارشناسان می‌‌‌گویند اپل حداقل تا پنج سال آینده از ناحیه افزایش تنش ژئوپلیتیک- همچون تنش جدی بر سر تایوان- به شدت آسیب‌‌‌پذیر است. رویدادهای کوچک‌تر و کم‌اهمیت‌‌‌تر از حمله چین به تایوان هم می‌توانند به شرکت صدمه بزنند. امکان بازگشت دونالد ترامپ به کاخ سفید، که اکنون تقریبا تمام نامزدهای جمهوری‌خواه را از میدان به در کرده، کاملا جدی است و او در صورت بازگشت، احتمالا موانع تجارتی را بالا می‌‌‌برد و تنش‌‌‌های بین چین و آمریکا بیشتر می‌شود. حتی اگر جو بایدن پیروز انتخابات ماه نوامبر شود هم چیز زیادی تغییر نمی‌‌‌کند، چون او هم چندان طرفدار چین نیست. دولت چین مقابله به مثل با تحریم‌‌‌های آمریکا را شروع کرده است. این کشور قبلا استفاده از محصولات تولیدی شرکت آمریکایی تراشه‌‌‌های «میکرون» را برای یک‌سری از پروژه‌‌‌های زیرساختی ممنوع کرده. در سپتامبر هم گزارش‌‌‌هایی از ممنوعیت استفاده از محصولات اپل در میان مقامات دولتی منتشر شد. اگرچه مقامات این ادعاها را انکار کردند، اما باز هم خبرش باعث نگرانی سرمایه‌گذاران شد. البته بهتر است فراموش نکنیم که هر اقدام چینی‌‌‌ها که به اپل آسیب بزند، به خود چین هم آسیب می‌‌‌زند. به گفته اپل ۳ میلیون نفر در زنجیره تامین کار می‌کنند که بسیاری از آنها کارگران چینی هستند. یک تحلیلگر، وضعیت اپل و دولت چین را به «نابودی متقابل» تشبیه می‌کند.
|
